İranda hicab qanunu qüvvədən düşüb?- TƏHLİL

1940-cı illərdən bəri İranda qadınlara vaxtaşırı hicab tamamilə qadağan edilir və ya başı açıq getdiklərinə görə cəzalandırılır. Bu yaxınlarda elan edilmişdi ki, iranlı qadınlar artıq müsəlman qarderobunun bu mühüm hissəsi ilə bağlı öz qərarlarını verə bilərlər.

İranda hicab ləğv edilməyib.

Müsəlman qadınların baş örtüyü onların qarderobunun tamamilə qanuni və hörmətli bir hissəsi olaraq qalır, baxmayaraq ki, onun məcburi geyinilməsi İran parlamentarisinin açıqlamalarına görə indi sual altındadır. Həm Şərq, həm də Qərb təsirinə qarşı çıxmaqla əsas insan azadlıqlarını təşviq etmək məqsədini elan edən İslam Mühəndislər Cəmiyyəti partiyasından İran parlamentinin üzvü Məhəmməd Rza Bahonar yerli xəbər agentliyi ilə keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib ki, İranda hicab qanunu artıq qüvvədə deyil.

İranda hicabsız getmək qanunidirmi?

Qanuna görə, yox. 1979-cu ildə İranda İslam İnqilabı baş verdi. Dörd il sonra ölkədəki bütün qadınların, o cümlədən qeyri-müsəlmanların və əcnəbilərin hicab taxmasını tələb edən qanun qüvvəyə minib. 1990-cı illərin ortalarında qanunun pozulmasına görə cərimə və həbs cəzası tətbiq edildi. Bu hicab qanunu ölkədə qüvvədə qalır və onu pozanlar hələ də cəzalandırıla bilər.

İranda hansı hicab qanunu qüvvədə deyil?

2023-cü ilin dekabrında Məclis (ölkə parlamenti) tərəfindən bu yaxınlarda qəbul edilmiş və təsdiq edilmiş İranın yeni hicab qanunu “Hicab və İffət Qanunu” kimi tanınır və onun rəsmi adı “İffət mədəniyyətini təbliğ etməklə və hicab geyinməklə ailəyə dəstək haqqında qanun”dur. Qanun hər hansı formada (onlayn da daxil olmaqla) hicabın rədd edilməsini təbliğ edən hər kəsin 8000 dollardan 12000 dollara qədər cərimələnəcəyini və ya 5 ildən 10 ilə qədər həbs ediləcəyini nəzərdə tutur. İlk dəfə ictimai yerlərdə (və ya onlayn) qeyri-münasib geyimdə tapılan qadın və kişilər 47,50 dollar, təkrar cinayət törədənlər isə 2000 dollara qədər cərimə ilə üzləşirlər. Qanunu dəfələrlə pozan iranlıları 2 ildən 5 ilə qədər həbs gözləyir.

Hicab qanunu deyilən qanun İran hökuməti daxilində narahatlıq yaradıb. Xüsusilə bəzi parlament üzvləri yeni qanunun ölkəyə gələn turistlərə mənfi təsir göstərəcəyindən narahat olduqlarını bildiriblər, BMT ekspertləri isə İran hakimiyyətini qanundan imtina etməyə çağırıblar, çünki onun tətbiqi İran cəmiyyətini parçalaya bilər. Nəticədə 2024-cü ilin dekabrında islahatçı hesab edilən və seçki kampaniyası zamanı qadınların müsəlman geyim qaydalarına əməl etmədiyinə görə təqiblərə son qoyacağını vəd edən İran prezidenti Məsud Pezeşkian hicab qanununun ictimaiyyətdə narazılıq yaradacağı üçün qəbul edilə bilməyəcəyini bəyan etdi və ona veto qoydu.

2025-ci il may ayının sonlarında parlamentin spikeri Məhəmməd Bağır Qalibaf elan etdi ki, İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurası mühafizəkar Məclisə qanunla bağlı əlavə irəliləyişlərdən ən azı hələlik imtina etməyi tapşırıb.

İranda hicab taxmaq məcburidirmi?

Hazırda siyasi rəhbərlik hicabı məcbur edən qanunun olmadığını müdafiə edir.

Bu dövlət qaydası pozularsa və qadın cərimələnərsə, məsələn, polisin qaynar xəttinə zəng edərək pozuntu barədə məlumat verə bilər.

İranda qadınlar hicabsız gəzirlər?

Hicab məsələsi - saçı və boynu örtən müsəlman geyimi - İranda Məhsa Əmininin vəfat etdiyi 2022-ci ildən bəri mürəkkəb və siyasiləşmiş bir məsələdir. 22 yaşlı qadın hicabı düzgün geyinmədiyi üçün İran əxlaq polisi tərəfindən həbs edilib. Onun polis tərəfindən döyüldükdən sonra öldüyü bildirilir. Onun ölümündən sonra İranda bir neçə ay kütləvi etirazlar başlayıb və o vaxtdan bəzi qızlar və qadınlar məcburi hicabdan imtina ediblər. Hakimiyyət güzəştə getməyə hazır görünür.

Prezident Məsud Pezeşkian sentyabr ayında Fox News-a verdiyi müsahibədə İranda qadınların necə daha azad olmasından və hətta hökumətdə vəzifələr tutmasından danışıb. Hicab taxmağın məcburi olması və ya hər bir qadının öz qərarını verməsi ilə bağlı suala o, məcburiyyətə inanmadığını, lakin mədəniyyətlər arasında ləyaqət və hörmətin qorunmasının vacib olduğunu bildirib. O hesab edir ki, hicab məsələsi həbslərlə deyil, dialoqla həll olunmalıdır.

News365.az