Qubadlı - Azərbaycan xalqının qürur mənbəyi
Prezident İlham Əliyev: “...bu gün Qubadlı rayonunun gələcək inkişafı ilə bağlı əməli-praktiki işlər aparılır”
Qubadlı rayonu Azərbaycan Respublikasının
cənub-qərbində, Qarabağ yaylasının cənub-şərq hissəsində yerləşir. Rayonun
ərazisi 802 kvadrat kilometr təşkil edir. Bu qədim diyarın səthi əsasən dağlıq
olub, təbiət baxımından olduqca zəngin və füsunkardır. Qubadlının dağları,
dərələri, bulaqları və çayları əsrlər boyu xalqımızın yaddaşında el sənətinə,
folkloruna, ədəbiyyatına sirayət edən gözəllik simvoluna çevrilmişdir. Qubadlı
qərbdən 120 kilometr məsafədə Ermənistan Respublikası ilə, şimaldan Laçın və
Xocavənd rayonları, şərqdən Cəbrayıl, cənubdan isə Zəngilan rayonları ilə
həmsərhəddir. Kəndlərin böyük əksəriyyəti Həkəri və Bərgüşad çaylarının
vadisində yerləşir ki, bu da torpağın bərəkətli olmasına, əhalinin əsasən kənd
təsərrüfatı ilə məşğul olmasına şərait yaratmışdır.
1988-ci
ildən başlayaraq Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları fonunda Qubadlı
rayonu ciddi təhlükə altına düşdü. Ermənistanla (120 km) və işğal olunmuş
Dağlıq Qarabağ bölgəsi ilə (45 km) sərhəddə yerləşməsi səbəbindən Qubadlı həm
hərbi, həm də strateji baxımdan mühüm əhəmiyyət daşıyırdı. 1988–1993-cü illər
ərzində Qubadlı rayonu sistemli şəkildə erməni silahlı qüvvələrinin hücumlarına
məruz qaldı. Dinc əhali arasında itkilər oldu, kəndlər yandırıldı,
infrastruktur dağıdıldı. Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlıqla göstərdiyi
müqavimətə baxmayaraq, qüvvələr nisbətinin qeyri-bərabərliyi nəticəsində
1993-cü il avqustun 31-də Qubadlı rayonu tamamilə işğal olundu. İşğal
nəticəsində minlərlə qubadlılı öz doğma yurdlarından didərgin düşdü. Rayonun 94
kəndi, yüzlərlə tarixi abidə, məktəb, xəstəxana, mədəniyyət evi və inzibati
bina dağıdıldı, yandırıldı. Qubadlının təbii sərvətləri, meşələri və tarixi
irsi qarət edildi.
İşğaldan
sonra Ermənistan beynəlxalq hüququn bütün normalarını kobud şəkildə pozaraq
Qubadlı rayonunda qanunsuz məskunlaşma siyasəti həyata keçirdi. Xaricdən,
xüsusilə də Suriyadan, Livandan, Fransadan və digər ölkələrdən gətirilən
ermənilər Qubadlının kəndlərinə, xüsusilə Xanlıq qəsəbəsinə yerləşdirildilər.
Məqsəd Azərbaycanın bu ərazilərində demoqrafik tərkibi dəyişmək, işğalı
uzunmüddətli hala gətirmək idi. Cenevrə Konvensiyalarına əsasən, işğalçı
dövlətin işğal etdiyi torpaqlarda öz vətəndaşlarını yerləşdirməsi müharibə
cinayəti sayılır. Ermənistan bu cinayəti sistemli şəkildə həyata keçirmiş,
xaricdə yaşayan ermənilərin maliyyə vəsaiti hesabına yeni qəsəbələr salmış,
dağıdılmış kəndləri “bərpa” adı altında özününküləşdirməyə cəhd etmişdir.
Xanlıq kəndində və ətraf ərazilərdə salınan yeni yaşayış məntəqələri
Ermənistanın işğal siyasətinin bariz nümunəsi idi. Bu addımlar regionun
gələcəkdə sülh şəraitində birgəyaşayışını çətinləşdirmək məqsədi daşıyırdı.
27 sentyabr
2020-ci ildə başlayan Vətən müharibəsi Azərbaycan xalqının tarixində yeni bir
mərhələ açdı. Müzəffər Azərbaycan Ordusu, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin
rəhbərliyi ilə 44 günlük savaşda torpaqlarımızı azad etdi. 2020-ci il oktyabrın
25-də Qubadlı şəhəri qəhrəmanlıqla düşmən işğalından azad olundu. Bu tarix
Qubadlı sakinləri üçün əbədi Qurtuluş Günü, Qubadlı şəhəri günü kimi qeyd
olunur. Bu zəfər təkcə bir rayonun azadlığı deyil, həm də 27 il ərzində
ürəklərdə yaşayan həsrətin sonu idi. Qubadlıya Azərbaycan bayrağının sancılması
ədalətin, əzmin və birliyin təntənəsi idi. 2020-ci ilin dekabr ayında Prezident
İlham Əliyev rayona səfər edib və orada Azərbaycan bayrağını qaldırıb. Bu səfər
işğaldan azad olunmuş ərazilərdə Dövlət rəhbərinin fiziki varlığını göstərərək
həm Qubadlının dəyərini, həm də Dövlətin orada ilk addımlarını simvolizə edib.
Bundan əlavə, rayonda yol infrastrukturu, elektrik-enerji təminatı kimi
sahələrə dair layihələr üzrə məlumatlar verilib. 25 oktyabr 2021-ci ildə
Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva rayona səfər ediblər.
Bu gün bir neçə mühüm mərasim keçirilib. Belə ki, Xanlıq-Qubadlı avtomobil
yolunun təməlqoyma mərasimi, 110/35/10 kV “Qubadlı” yarımstansiyasının açılışı,
dövlət Sərhəd Xidməti üçün xüsusi hərbi hissənin kompleksinin açılışı olub.
Həmin zaman Prezidentin nitqində bu səfərin “Qubadlının azadlığının ilk
ildönümü” kimi qeyd edildiyi, 25 oktyabrın rəsmi olaraq Qubadlı tarixində Zəfər
Günü elan ediləcəyi vurğulanıb.
Sonrakı illərdə də dövlət başçının Qubadlıya
səfərləri olub. Səfərlərin yalnız təkcə mərasimlərlə məhdudlaşmadığı, həm də
rayonda genişmiqyaslı bərpa-quruculuq işlərinə rəhbərlik məqsədilə olduğu
görünür. Məsələn, Qubadlının ustad planının hazırlanması və gələcək inkişafına
dair Prezidentin bəyanatları vardır: “Qubadlı şəhərinin Baş planı hazırlanır və
yəqin ki, yaxın aylarda təqdim ediləcək, o cümlədən Qubadlı ictimaiyyətinə
təqdim ediləcəkdir. Əlbəttə ki, bu Baş plan ən müasir normalara uyğun olacaq və
Qubadlının təbiəti və tarixi keçmişi də memarlıqda nəzərə alınacaq. Amma, eyni
zamanda, artıq bu gün Qubadlı rayonunun gələcək inkişafı ilə bağlı
əməli-praktiki işlər aparılır. Bu gün biz yeni yarımstansiyanın açılışını qeyd
etdik və bu, azad edilmiş torpaqlarda yeddinci yarımstansiyadır. Bu
infrastruktur layihəsi Qubadlının 2050-ci ilə qədərki inkişaf dinamikasını
nəzərə alır”.
Artıq
Qubadlı rayonu bərpa və yenidənqurma mərhələsinə qədəm qoyub. Dövlətin həyata
keçirdiyi Böyük Qayıdış Proqramı çərçivəsində Qubadlıda yeni yaşayış
kompleksləri, məktəblər, xəstəxanalar, mədəniyyət ocaqları, müasir yollar və
infrastruktur layihələri həyata keçirilir. Qubadlıya həyat qayıdır, doğma
torpaqlara yenidən qubadlılılar dönür.
Qubadlı
Azərbaycanın qəhrəmanlıq simvoludur. Bu diyar həm fədakar insanları, həm də
tarixindəki dözüm və mübarizə ruhu ilə seçilir. 25 Oktyabr – Qubadlı şəhəri
günü yalnız bir şəhərin azadlığını deyil, bütöv bir xalqın iradəsini, milli
birliyini və ədalətə inamını təcəssüm etdirir. Qubadlı torpağı bu gün də olduğu
kimi gələcəkdə də Azərbaycan xalqının qürur mənbəyi olacaq, azadlığın və əzmin
rəmzi kimi nəsillərdən-nəsillərə ötürüləcəkdir.
Kamal Paşa-zadə
Qara Qarayev adına Mərkəzi İncəsənət Məktəbinin
violonçel ixtisası üzrə müəllimi,
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi
