Turizmdə ədalətli rəqabət üçün vahid yanaşma - TƏHLİL

DAİR Hotellər və Restoranlar Assosiasiyası qısamüddətli kirayə bazarının (STR Short-Term Rental) dinamik inkişafını müsbət qiymətləndirməklə yanaşı, tənzimləmə və nəzarət mexanizmlərində mövcud boşluqların xidmət keyfiyyətinə və turist məmnuniyyətinə mənfi təsir göstərə biləcəyi, rəsmi yerləşmə vasitələri üçün isə ədalətsiz rəqabət riski yarada biləcəyi barədə narahatlığını bildirir.

Qısamüddətli kirayə bazarının sürətli inkişafı ölkənin turizm siyasətində yeni çağırışlar formalaşdırır. Bu seqment həm turist axınının yönləndirilməsinə, həm də vergi bazasının genişlənməsinə təsir edən mühüm amilə çevrilib. Lakin bazarın nizamlanması və şəffaf mexanizmlərlə işləməsi artıq strateji zərurət kimi qiymətləndirilməlidir.

Qeyd etmək lazımdır ki, qısamüddətli kirayələr turistlər üçün daha çox seçim, fərqli təcrübə imkanı yaradır və əmlak sahibləri üçün legitim gəlir mənbəyi kimi çıxış edir. Lakin tənzimləmənin olmaması bəzi hallarda qaydaların yalnız bir qrupun maraqlarını qorumaq məqsədi daşıdığı təəssüratı yarada bilər ki, bu da ümumi ictimai dəstəyi zəiflədə bilər.

Aparılmış tədqiqatlar və analitik müşahidələr nəticəsində belə qənaətə gəlmək olar ki, yerləşdirmə ekosistemində - hoteller, hotel tipli müəssisələr və qısamüddətli kirayə (STR) seqmentləri üzrə - vahid və aydın qaydaların tətbiqinin vaxtı artıq çatıb. Bu addım xidmət keyfiyyətinin qorunması, turist məmnuniyyətinin yüksəldilməsi və bazarda ədalətli rəqabətin təmin edilməsi baxımından vacibdir. Belə yanaşma sektorun şəffaflığını və məsuliyyət prinsipini gücləndirərək, bazarın dayanıqlı inkişafını təşviq edəcək.

Azərbaycanın turizm sektoru son illərdə fərqli istiqamətlərdə və, o cümlədən, qonaqpərvərlik sənayesində sürətlə inkişaf etsə də, bəzi məsələlərin əlavə diqqət tələb edə biləcəyi düşünülə bilər. Bu məqalənin məqsədi qısamüddətli kirayə bazarının hazırkı vəziyyətini, onun rəsmi yerləşmə vasitələri ilə münasibətlərini və qanunvericilik çərçivəsində yaradılan tənzimləmə imkanlarını təhlil etmək, habelə beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan tövsiyələri irəli sürməkdir. Araşdırmanın əsas vəzifəsi bu sektorun imkanlarını və potensial risklərini dəyərləndirmək, qanunvericiliklə müəyyən olunmuş standartlarla praktikanın uyğunluğunu nəzərdən keçirmək və yerləşmə vasitələri bazarında ədalətli, şəffaf və davamlı inkişaf üçün hüquqi-iqtisadi təkliflər verməkdən ibarətdir.

Nəzərə çarpan amildir ki, Bakı şəhərində təxminən 20 min mənzilin (mərkəzdə təxminən 7-8 min) müxtəlif formalarda kirayə təklif olunduğu, ölkə üzrə isə bu sayın 30 minə yaxın olduğu ehtimal edilir (airbnb.com, booking.com, bina.az kimi onlayn platformalar üzərindən təhlil edilib).

Müqayisə üçün qeyd edilə bilər ki, 2024-cü il statistikasına əsasən, Azərbaycanda 859 rəsmi yerləşmə vasitəsi fəaliyyət göstərir və onların 320 vahidi Bakı şəhərində yerləşir. Ölkə üzrə rəsmi yerləşmə vasitələrinin 31,750 otağı və 67,376 çarpayısı olduğu halda, bunun 15,592 otağı və 28,995 çarpayısı yalnız Bakı şəhərində cəmləşmişdir.

Kirayə təklif edilən mənzillərdə potensial çarpayı sayının təxminən 80 - 100 min intervalında olduğu və bu rəqəmlərin rəsmi nömrə fondun hüdudlarını xeyli qabaqladığı güman edilir.

Bununla yanaşı, mənzil və fərdi evlərin Booking.com, Expedia.com, Airbnb.com, Ostrovok.ru kimi beynəlxalq onlayn aqreqatorlardakı payının da son dövrdə artımı müşahidə olunur. Bu isə bazarın daha da sürətlə böyüdüyünü göstərir.

Qeyd olunduqu kimi, mövcud açıq mənbələr əsasında Bakı şəhərində təxminən 20 min aktiv elan mövcuddur. Onların 7,5 min-ə yaxını mərkəz, qalanı periferiyada cəmləşir. Elan başına orta tutum 3,5 yer götürüldükdə, Bakının STR fondu təxminən 70 min yer (mərkəzdə 26 250 yer) təşkil edir. Bu həcm mərkəz-periferiya üzrə adresli tələblər və şəffaf qeydiyyat mexanizmlərinə ehtiyacın olduğunu göstərir.

Belə bir böyük bazarın mövcudluğu rəsmi mehmanxanaların və mehmanxana tipli obyektlərin rəqabət imkanlarını kölgə altına sala bilər. Xüsusilə kiçik və orta ölçülü hotelçilik müəssisələri üçün bu dinamika ədalətsiz rəqabət şəraiti formalaşdırmaq ehtimalı yaradır.

Qısamüddətli kirayə obyektləri bazarın təbii tərkib hissəsidir və düzgün tənzimləndiyi halda, turizm infrastrukturunun çevikliyini artırır. Məhz bu səbəbdən tənzimləmə yanaşması qadağa deyil, şəffaflıq və balans üzərində qurulmalıdır.

2024-cü ildə ölkəyə gələn əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayanların ümumi sayı 2 626 700 nəfər olmuşdur, onların 1 354 027-si mehmanxana və mehmanxana tipli müəssisələrdə gecələmiş, təxminən 1 272 673 nəfər isə hotel sistemindən kənarda yerləşdirilmişdir (paylar müvafiq olaraq 51,5% və 48,5% təşkil etmişdir). Bu kütləyə qısamüddətli kirayə (STR) istifadəçiləri və qohum-dost yanında (VFR – visiting friends & relatives) qalanlar, xidməti mənzillər, qeyri-rəsmi qonaq evləri, eləcə də tranzit və gecələmədən keçid edənlər daxildir. İşçi fərziyyə kimi qalan axının 40%-nin STR seqmentinə düşdüyünü qəbul etsək, bu 509 069 nəfər deməkdir. ALOS (Average Length of Stay) - “orta qalma müddəti” dir, bir qonağın orta hesabla neçə gecə qaldığını göstərir. İşçi fərziyyəyə əsasən STR-də ALOS = 3,0 gecə qəbul etdikdə, hoteldən kənar axının 40%-i olan 509 069 nəfərin STR seqmentində yaratdığı gecələmə həcmi 1 527 207 adam/gecə (509 069 × 3,0) təşkil edir. Bu göstərici STR-in yerləşdirmə zəncirində kütləvi rol oynadığını göstərir və sektorun vahid reyestr, minimum standartlar və məlumat mübadiləsi üzərindən tənzimlənməsini aktuallaşdırır. Qısa müqayisə üçün: 2024-cü ildə hotellərdə əcnəbilərin gecələmələri 2 348 013 adam/gecə, cəmi gecələmələr isə təqribən 2,65 mln adam/gecə olmuşdur (DSK, Tourism in Azerbaijan 2025).izm haqqında” Qanunun 1.1.21-ci maddəsində mehmanxana (hotel) anlayışı "qəbul-qeydiyyat bölməsi olan, sanitar qovşağa malik otaqlarda yerləşmə, gündə azı bir dəfə qidalanma və əlavə xidmətlər göstərən, nömrə fondunun tutumu azı 11 olan yerləşmə vasitəsi" kimi müəyyən olunur. Qanunun 1.1.20-ci maddəsinə əsasən isə yerləşmə vasitələri "ödənişli əsaslarla xidmət göstərən mehmanxanalar (hotellər), mehmanxana tipli obyektlər və müvəqqəti yaşayış üçün nəzərdə tutulmuş digər obyektlərdir".

Göründüyü kimi, qanun qısamüddətli kirayə obyektlərini (müvəqqəti yaşayış üçün nəzərdə tutulmuş mənzil və fərdi evləri) də ödənişli xidmət göstərən yerləşmə vasitələri qrupuna daxil edir.

Bununla yanaşı, mülkiyyət hüququna əsaslanaraq mənzil və şəxsi ev sahiblərinin öz əmlakları üzərində sərbəst qərarvermə hüququ mövcuddur və bu çərçivədə onların həmin əmlakdan gəlir əldə etmək, onu kirayə vermək və ya digər məqsədlərlə istifadə etmək hüquqları da qanunvericiliklə qorunur. Bununla belə, bu fəaliyyət forması digər iqtisadi sahələrə – xüsusilə yerləşmə xidmətləri sektoruna – nəzarətsiz və tənzimlənməmiş şəkildə daxil olduqda, iqtisadi balansın pozulması, qeyri-sağlam və ədalətsiz rəqabət şəraitinin yaranması riski meydana çıxa bilər.

Digər tərəfdən, kirayə münasibətləri Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 678–693-cü maddələri ilə tənzimlənir və burada tərəflərin hüquq və vəzifələri, müqavilə bağlama qaydaları və digər hüquqi məsələlər müəyyən edilir. Habelə 2020‑ci il 23 yanvar tarixli 16 nömrəli NK Qərarı ilə təsdiq edilmiş "Turizm Reyestrinin aparılma Qaydası"na əsasən turizm obyektlərinin vahid elektron qeydiyyatı və monitorinqini aparmaq məqsədilə, o cümlədən yerləşmə xidmətləri göstərən subyektlərin vahid elektron reyestrə daxil edilməsi və müntəzəm məlumat təqdimatı tələb olunur. Beləliklə, yerləşmə xidmətləri göstərən subyektlərin fəaliyyəti məhz qeyd olunan qanunvericilik aktları – Mülki Məcəllə, "Turizm haqqında" Qanun və 2020‑ci il 23 yanvar tarixli 16 nömrəli NK Qərarı ilə təsdiq edilmiş "Turizm Reyestrinin aparılma Qaydası" əsasında tənzimlənməsini də qeyd etmək olar.

“Turizm Reyestrinin aparılması Qaydası” nda STR obyektlərinin ayrıca alt-kateqoriya kimi göstərilməsi və məlumat mübadiləsinin (OTA-larla) normativləşdirilməsi məqsədəuyğundur.

Statistikaya əsasən, 2024-cü ildə sektorun dövriyyəsi 694,2 mln manat, vergi ödənişi isə 29,0 mln manat olub. Sektorda 15 202 nəfər işçi çalışır (Dövlət Statistika Komitəsinin 2025-ci il "Turizm" illik kitabçası). Bununla belə, sektorda faktiki məşğulluğun bu rəqəmdən əhəmiyyətli dərəcədə çox ola biləcəyi və qonaqpərvərlik sənayesinin multiplikativ təsiri ilə digər sahələrdə də məşğulluq yaratdığı ehtimal edilir. Bu rəqəmlər, rəsmi statistikanın sektordakı real məşğulluğu tam əks etdirməyə bilər və bu sahənin iqtisadiyyatda oynadığı rolunun daha geniş olduğunu göstərir.

Müşahidələrə əsasən, qısamüddətli kirayə obyektlərinin bir çoxu hazırda qanunvericiliklə müəyyən olunmuş dövlət qeydiyyatı və tənzimləmə normalarına tam cavab verməyən, kölgə iqtisadiyyatı elementləri göstərən əsaslarla fəaliyyət göstərə bilərlər. Bu səbəbdən vergi və sosial sığorta öhdəlikləri, POS terminal və e-kassa sistemi, eləcə də texniki standartların tələbləri tətbiq olunmaya bilər. Bu isə onların xidmətlərinin maya dəyərini nəzərəçarpacaq dərəcədə (təxminən 30 - 35%) azaldır və nəticədə rəsmi yerləşmə vasitələri ilə potensial qeyri-bərabər rəqabət şəraiti yaradır.

Onu da qeyd etmək vacibdir ki, mehmanxana və mehmanxana tipli müəssisələrin əməliyyat xərcləri kirayə verilən mənzil fondunun eyni xərclər maddələrini üstələyə bilər. Burada kommunal xidmətlərin əhali və qeyri-əhali kimi tarifləri, yanğından mühafizə standartları, rəsmi əmək müqavilələri, qida təhlükəsizliyi standartları, daxili və xarici bank köçürmələri, komissiyalar, avadanlığın servisi üzrə xərcləri qeyd etmək olar.

Xidmət keyfiyyətinin və təhlükəsizlik standartlarının kirayə verilən mənzil və fərdi evlərdə tətbiq edilməməsi qonaq məmnuniyyəti indeksinə və ölkənin turizm imicinə mənfi təsir göstərmə ehtimalı yaradır. Eyni zamanda, dövlət büdcəsinə potensial vergi daxilolmalarının itirilməsi riski mövcud ola bilər.

Əlavə olaraq, tənzimlənmiş STR-lərdən gələn vergilərin məhz turizm infrastrukturunun yaxşılaşdırılmasına (məlumat mərkəzləri, nəqliyyat, abidələrin qorunması) yönəldilə biləcəyini göstərmək olar. Bu yanaşma məsələni bir sektorun maraqları çərçivəsindən çıxararaq, ümumi maraqlara xidmət etdiyini nümayiş etdirir.

Tənzimləmənin vacibliyini təkcə ədalətsiz rəqabətlə bağlamaq olmaz, məsələyə ümumi destinasiya keyfiyyətinin, turist təcrübəsi standartlarının qorunması, şəhər mühitinə təsirlər (səsgüy, təhlükəsizlik və s.) və bütövlükdə davamlı turizmin inkişafı kontekstində baxılmalıdır. Bütün qonaqlama yerlərində vahid minimum təhlükəsizlik, gigiyena və qeydiyyat standartlarının olmaması uzunmüddətli dövrdə Azərbaycanın turizm məkanı kimi reputasiyasına ciddi zərər vura bilər. Bu risk isə nəticədə təkcə standartlara diqqət yetirən hotellərə yox, həm də işinə vicdanla yanaşan STR operatorlarına mənfi təsir göstərəcək.

Bu tendensiya təkcə paytaxtla məhdudlaşmır: istirahət və ekoturizm potensialına malik regionlarda da oxşar halların müşahidə edildiyi ehtimal edilir ki, bu da yerli sahibkarların rəqabət imkanlarını zəiflədə bilər.

Avropa şəhərlərinin təcrübəsi (Barselona, Amsterdam, Berlin, Paris) göstərir ki, qısamüddətli kirayə fəaliyyətinə ciddi tənzimləmə tədbirləri tətbiq olunur və yalnız rəsmi qeydiyyat və lisenziya əsasında icazə verilir. Misal üçün, qeyd etmək olar ki, Barselonada 2017-ci ildən qüvvədə olan PEUAT (Plan Especial Urbanístico de Alojamientos Turísticos) sənədi turistik yerləşmə obyektlərini zonalara ayırır – mərkəzi “doymuş” (àrea saturada) ərazilərdə yeni lisenziyaları dondurur, periferiyada isə məhdud kvota tətbiq edir. İcazə müddətinin məhdudlaşdırılması (məsələn, ildə maksimum 60 gün) və təhlükəsizlik və qeydiyyat tələblərinə riayət olunması geniş yayılıb.

Azərbaycan da beynəlxalq təcrübəni nəzərə alaraq və mövcud qanunvericiliyi əsas götürərək qısamüddətli kirayə fəaliyyətinin daha şəffaf və qanuni çərçivədə təşkili imkanlarını nəzərdən keçirə bilər. Belə yanaşma həm vergi bazasını genişləndirə, həm də yerləşmə xidmətləri bazarında balanslı rəqabəti (level playing field) təşviq edə bilər.

Qeyd edilən beynəlxalq təcrübələr (misal, Barselonada lisenziyaların dondurulması kimi) yalnız ilham mənbəyi olmalıdır. Bu tədbirlərin həmin şəhərlərdə tətbiq olunmasının məntiqi və əsas səbəbi dərindən analiz olunmalıdır. Məsələn, Barselonada yeni STR lisenziyalarının dondurulması əsasən mənzil bazarındakı böyük təzyiqlə bağlı idi. Bizim yerli reallığımız (mülkiyyət forması, turizmin coğrafiyası, inzibati imkanlar) fərqli olduğu üçün, xarici modelləri köçürmək işləməyəcək. Təklif olunan həllər bizim yerli şəraitə və konkret problemlərimizə uyğunlaşdırılmalıdır və adaptasiya edilməlidirlər.

Qlobal tendensiyalar göstərir ki, STR bazarının leqallaşdırılması mərhələli şəkildə həyata keçirilir. İlk mərhələdə qeydiyyat və vergi inteqrasiyası, növbəti mərhələdə isə təhlükəsizlik və sanitar normalara uyğunlaşdırma önə çıxır. Azərbaycan da bu modeli mərhələli və adaptiv şəkildə tətbiq edə bilər.

Xidmət keyfiyyətinin artırılması üçün minimum standartların müəyyən olunması, dövlət və ictimai nəzarət mexanizmlərinin tətbiqi də mümkün addımlar kimi qiymətləndirilə bilər.

Azərbaycanın turizm bazarının davamlı inkişafını təmin etmək üçün şəffaf və balanslı rəqabət mühiti təşviq edilməlidir. Bu yanaşma həm rəsmi yerləşmə vasitələrinin fəaliyyətinə dəstək, həm də STR seqmentinin iqtisadi dövriyyəyə inteqrasiyası baxımından vacibdir.

Bu kontekstdə ölkə daxilində fərqli yanaşmalar tətbiq etmək lazımdır. Misal üçün, Bakı Mərkəzi üçün (İçərişəhər, Fəvvarələr Meydanı ətrafı) əgər zonalama və ya limitlər tətbiq edilərsə, əsas məqsəd hotellərlə ədalətli rəqabət, binaların həddən artıq yüklənməməsi və vahid təhlükəsizlik standartları olmalıdır. Bu ərazilərdə lisenziyanı tam dondurmaq əvəzinə, daha yüksək tələblər qoymaq, daha ciddi nəzarət etmək və ya fərqli vergi dərəcəsi tətbiq etmək uyğun ola bilər. Digər tərəfdən, Regionlar üçün (misal üçün, Quba, Şəki, Lerik) isə kənd evlərinin, qonaq evlərinin qanuni işləməsini asanlaşdırmaq prioritet olmalıdır. Orada minimal təhlükəsizlik və qonaqpərvərlik təlimləri keçmək və çox asan qeydiyyat sistemi qurmaq daha məqsədəuyğun olardı. "Bir ölçü hamıya uyğun gəlmir" prinsipi tənzimləmə modelinin əsasını təşkil etməlidir.

Statistik mənzərəyə nəzər yetirsək, ölkədə fəaliyyət göstərən 859 mehmanxana və mehmanxana tipli obyektin təxminən 15% Nazirlər Kabinetinin sahibkarlıq subyektlərinin bölgüsü meyarlarına görə orta sahibkarlıq subyekti sayılır, bazarın 75% isə mikro və kiçik sahibkarlıq seqmentinə daxildir (NK Qərarı № 556, 21.12.2018). Bu struktur göstərir ki, qeyri neft iqtisadiyyatının prioritet sahələri - turizm və KOB - məhz yerləşmə vasitələri sektorunda kəsişir. Beləliklə, mikro, kiçik və orta hotelçilik obyektlərinə yönəlmiş hədəfli tənzimləmə və stimullaşdırıcı tədbirlər həm regional biznes ekosistemini, həm də ölkənin turizm brendini möhkəmləndirmək baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir.

Ümumilikdə, qısamüddətli kirayə bazarının rəsmi və şəffaf şəkildə tənzimlənməsi Azərbaycanın turizm sənayesinin davamlı inkişafına, sinergetik effekt yaradaraq, makro və mikro-iqtisadi stabilliyə müsbət təsir göstərə bilər.

1990-cı illərdə ölkəyə çoxsaylı xarici mütəxəssislərin axını başladıqda, mənzil fondu uzun müddət yüksək qiymətlərlə və qabaqcadan ödəniş şərtləri ilə bazarın əsas yükünü daşıyırdı. Həmin dövrdə mehmanxana sayı məhdud, xüsusilə kiçik mehmanxana seqmenti isə azsaylı müəssisələrlə təmsil olunurdu; nəticədə qısa-müddətli yerləşmə tələbatının əhəmiyyətli hissəsi məhz mənzillər hesabına qarşılanırdı.

Hazırkı iqtisadi şərait həmin illərdən köklü şəkildə fərqlənir: turizm axınları şaxələnib, rəsmi yerləşmə infrastrukturu genişlənib, rəqəmsal platformalar (onlayn aqreqatorlar) qısamüddətli kirayəni kütləvi miqyasda əlçatan edib, istehlakçı gözləntiləri (təhlükəsizlik, xidmət keyfiyyəti, şəffaf ödəniş) yüksəlib. Bu reallıq əvvəlki “tarixi vərdişlərin” avtomatik davamını deyil, bazarın bütün iştirakçıları üçün bərabər şərtləri təmin edən aydın qaydaları tələb edir.

Lakin bütün bu zəruri qanunvericilik və texniki həllərin (reyestr, standartlar) praktikada necə tətbiq olunacağı, xüsusən də böyük onlayn platformaların (Airbnb, Booking.com) və minlərlə ayrı-ayrı mənzil sahibinin bu prosesə necə cəlb ediləcəyi məsələsi dəqiqləşdirilməlidir. Prosesə cəlb olunmayan tərəflər qaydalara qarşı müqavimət göstərə bilər və ya prosesi ləngidə bilər ki, bu da təkliflərin effektivliyini azaldar. Buna görə də təkliflər yuxarıdan aşağıya göndərilən qərar kimi yox, bazarın reallığını əks etdirən əməkdaşlıq formatları kimi təqdim olunmalıdır.

Aparılmış araşdırmalar göstərir ki, sahənin daha səmərəli idarə edilməsi üçün qanunvericilikdə məqsədli yeniliklər vacibdir: qısamüddətli kirayə üçün dəqiq hüquqi tərif və vahid qeydiyyat sistemi, platformalarla məlumat mübadiləsi, minimum təhlükəsizlik və xidmət standartları, KOB-yönümlü vergi rejimi və risk-əsaslı nəzarət mexanizmləri. Bu mexanizmlər xidmət keyfiyyətini və turist məmnuniyyətini artıracaq, ədalətli rəqabətə zəmin yaradacaq.

Qanunvericiliyə uyğun və şəffaf fəaliyyət göstərən qısamüddətli kirayə subyektlərinə mehmanxana tipli müəssisələr kimi bank-maliyyə, vergi-hesabat və təsərrüfat xidmətlərinə sadələşdirilmiş çıxışın verilməsi rəsmi fəaliyyətə keçidi sürətləndirir, xidmət keyfiyyətini və turist məmnuniyyətini artırır, həmçinin ədalətli rəqabəti möhkəmləndirir.

Bu prosesin səmərəli idarə olunması üçün çox tərəfli işçi qrupunun yaradılması təklif olunur. Bu qrupa aidiyyəti dövlət qurumları (Dövlət Turizm Agentliyi, Dövlət Vergi Xidməti, İnnovasiya və Rəqəmsal İnkişaf Agentliyi və s.), əsas STR platformalarının, hotellər cəmiyyətini və mülk sahiblərini təmsil edən qrupların (təşviq edilməsi şərti ilə) nümayəndələri daxil edilməlidir.

Əməkdaşlığa marağı artırmaq üçün qarşılıqlı fayda nümayiş etdirilməlidir. Qanuni fəaliyyət göstərən kiçik mülk sahibləri üçün çox sadə onlayn qeydiyyat sistemi və bəlkə də güzəştli vergi rejimi, həmçinin dövlət tərəfindən dəstək proqramlarına, marketinq imkanlarına və hüquqi qorunmaya çıxış təmin edilməlidir. Həmçinin, platformalarla dövlət arasında vergi məlumatlarının avtomatik ötürülməsi üçün tərəfdaşlıq sazişləri imzalamaq perspektivi müzakirə edilməli və pilot proqramlar vasitəsilə bu əməkdaşlıq formatlarının praktik sınaqları həyata keçirilə bilər.

DAİR Hotellər və Restoranlar Assosiasiyası bu məsələləri KİV və sosial media üzərindən dəfələrlə gündəmə gətirmiş və mövzu üzrə müxtəlif təkliflər irəli sürmüşdür. Assosiasiyanın yanaşması yalnız rəsmi mehmanxana sektorunun maraqları ilə deyil, həm də ədalətli və şəffaf bazar prinsiplərinin təşviqi ilə izah edilə bilər. Bu qeyd, mövzu üzrə müzakirələrin ilk dəfə olmadığını yada salmaq məqsədi daşıyır.

Bu yanaşma DAİR Hotellər və Restoranlar Assosiasiyasının davamlı inkişaf və ədalətli bazar prinsiplərinə sadiqliyinin ifadəsidir. O, yerləşdirmə bazarında resurs səmərəliliyinin, təhlükəsizlik və sosial ədalət meyarlarının balansını qorumağa, kölgə iqtisadiyyatının azaldılmasına və vergi bazasının genişlənməsinə yönəlib. Belə yanaşma sektorun uzunmüddətli dayanıqlığını təmin edir və Azərbaycanın turizm imicini möhkəmləndirir. Bu kontekstdə Assosiasiya ictimaiyyəti, hotelçilik sektorunu və müvafiq dövlət qurumlarını məsələyə diqqət yetirməyə, şəffaf və ədalətli oyun qaydalarının formalaşdırılması istiqamətində institusional dialoqa qoşulmağa dəvət edir.

DAİR Hotellər və Restoranlar Assosiasiyasının Analitikası