2024-cü ildə Aİİ ölkələrinin büdcə gəlirləri nə qədər olub? - TƏHLİL
2024-cü ildə 2023-cü illə müqayisədə Ermənistanda icmal büdcənin gəlirləri
9,8%, Qazaxıstanda 9,1%, Qırğızıstanda 7,9% və Rusiyada 20,1% artıb.
News365.az Xəbər verir ki, Avrasiya İqtisadi Komissiyasının məlumatına
görə, Qazaxıstandan başqa bütün ölkələrdə gəlirin ÜDM-də payı artıb.
2024-cü ildə büdcələrin vergi daxilolmalarında üstünlük təşkil edən payı
Ermənistanda - gəlir vergisi (24%) və ƏDV (28%), Qazaxıstanda - mənfəət vergisi
(19%) və ƏDV (19%), Qırğızıstanda - ƏDV (28%) və sosial sığorta haqları (14%) təşkil
edib. Rusiyada bütün gəlirlərin üstünlük təşkil edən hissəsini ƏDV (19%) və
sosial sığorta haqları (20%) təşkil edib.
Digər vergi və qeyri-vergi daxilolmaları1) Ermənistanda 23%-dən
Qazaxıstanda 36%-ə qədər idi. Eyni zamanda, Qazaxıstan və Rusiyada təbii sərvətlərin
istifadəsi (çıxarılması) üçün vergi və ödənişlərin digər vergi və qeyri-vergi
daxilolmalarının həcmində xüsusi çəkisi müvafiq olaraq 38% və 58% təşkil edib.
Eyni zamanda, Qazaxıstanda Milli Fonddan transfertlərin həcmi il ərzində 36,6%
artaraq 5,6 trilyon tenge və ya digər vergi və qeyri-vergi daxilolmalarının
ümumi həcminin 56%-ni təşkil edib.
2024-cü ildə 2023-cü illə müqayisədə nominal əmək haqqının artımı ilə əlaqədar
Ermənistanda (+17%), Qazaxıstanda (+23%), Qırğızıstanda (+20%) və Rusiyada
(+28%) büdcəyə gəlir vergisi daxilolmalarında, həmçinin Ermənistanda (+15%),
Qazaxıstanda (+20%), Qırğızıstanda (+16%) və Rusiyada (+16%) sosial ödənişlərdə
artım müşahidə olunub. Bundan əlavə, Qırğızıstanda gəlir vergisi (+28%) və
xarici iqtisadi fəaliyyətdən (+48%) daxilolmalarda yüksək artım qeydə alınıb.
Büdcənin əsas maddələrindən biri ƏDV gəlirləridir.
ƏDV daxilolmalarında artım Qırğızıstan (+5%) və Rusiyada (+16%), azalma
isə Ermənistan (-1,5%) və Qazaxıstanda (-9%) müşahidə olunub. Ölkə daxilində
istehsal olunan mallara (işlərə, xidmətlərə) ƏDV-dən daxilolmaların payı yalnız
Rusiyada ölkəyə idxal olunan mallar üzrə ƏDV-nin payını üstələyib.
Ölkədə istehsal olunan mallara aksiz vergiləri Ermənistan və Qazaxıstanda
ölkəyə idxal olunan mallara nisbətən daha yüksək olub. Rusiyada 2024-cü ildə
ölkə daxilində istehsal olunan aksizli mallar üzrə aksiz vergiləri amortizasiya
komponenti ilə aksiz vergisinin qaytarılmasının üstünlük təşkil etməsi səbəbindən
mənfi dəyərə malik olub.
Təbii ehtiyatların istifadəsi (çıxarılması) üçün vergi və ödənişlərin
artımı Ermənistanda (+79%), Qırğızıstanda (+15%) və Rusiyada (+31%) müşahidə
olunub. Qazaxıstanda bu göstərici 7% azalıb.
News365.az
