Mövcuq qanunvericiliyi bir kənara qoyub yeni qanun layihəsi hazırlayan AQTA nəyi hədəfləyir? - TƏHLİL

Xəbər verildiyi kimi, Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) tərəfindən yeni “Bitki sağlamlığı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu layihəsi hazırlanıb və hazırda qanunun ictimai müzakirəsi həyata keçirilməkdədir.

“Bitki sağlamlığı haqqında” yeni qanun layihəsi nə vəd edir?

Mövzu ilə bağlı News365.az - a danışan Aqrar elmlər doktoru, professor Amin Babayev deyib ki, “Bitki sağlamlığı haqqında” yeni qanun layihəsi ölkəmizdə ərzaq təhlükəsizliyi və dövlətin digər proqramlarının yerinə yetirilməsi üçün heç bir əhəmiyyət kəsb etmir:

“Bu  bugün ölkədə öz hüquqi çəkisini qoruyub saxlayan “Ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun mövcudluğu ilə bağlıdır. Çünki, Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında əhalinin, torpağın, suyun, bitkilərin və heyvanların sağlamlığını və təhlükəsizliyini təmin edən ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalı, emalı və dövriyyəsi ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir. Lakin bu qanun qəbul olunduqdan indiyə qədər Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Qanunun və Prezident İlham Əliyevin sərəncamlarından irəli gələn vəzifələrin yerinə yetirilməsi istiqamətində heç bir iş görməyiblər. Belə ki, reallıqda bu qurumların elmi və kadr potensialı həmin vəzifələri yerinə yetirməkdən ötəri yetərli deyildir və onlar mövcud qanunun ləğv edilməsi üçün 3 ildən artıqdır ki, mübarizə aparırlar. Həm də ölkəyə gətirilən qida məhsulları bazarını ələ keçirmək üçün qərəzli məqsədləri var”.

Mikayıl Cabbarov iki dövlət qurumun təşəbbüsünü niyə dəstəkləmədi?

Müsahibimiz deyir ki, 25 noyabr 2023-cü il tarixində Kənd Təsərrüfatı naziri və Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin sədri tərəfindən İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarova müraciət məktubu göndərilmişdi:

“Müraciətin mahiyyəti və məqsədi “Ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı haqqında” Qanununun ləğv edilməsi və “Qida təhlükəsizliyi haqqında” Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə idi. Onların təklif etdiyi qanun layihəsi ölkə ictimaiyyəti, Azərbaycan alimləri və peşəkar mütəxəssisləri, digər aidiyyatı dövlət qurumları tərəfindən müzakirə edilmədən, yalnız bu təşəbbüsü irəli sürən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları olan KTN və AQTA-nın 4  əməkdaşı tərəfindən hazırlanmışdı”.

30 illik təşəbbüslər niyə dəstəklənmir?

Amin Babayev onu da qeyd edib ki, dünyanın 190-dan artıq ölkəsində bu ölkələrin qanunvericilik bazasının əsasında ekoloji(orqanik) kənd təsərrüfatı sistemi inkişaf etdirilir:

“Bu proses bütün ölkələrdə İFOAM (Beynəlxalq Orqanik Kənd Təsərrüfatı Hərəkatı Federasiyası) tərəfindən idarə olunur və Azərbaycan dövləti İFOAM-ın baza standartlarının əks olunduğu bütün beynəlxalq konvensiyalara qoşulub.

Azərbaycan Ekoloji Təmiz Kənd Təsərrüfatı haqqında 2008-ci ildə Qanun qəbul edildikdən sonra MDB ölkələri cərgəsində 1-ci, dünya ölkələri içərisində sonuncu onluq arasındadır.

Halbuki Azərbaycanda ekoloji kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi ideyası 1996-cı ildə doğulub. Məqsəd xırda və pərakəndə torpaq istifadəçiliyi və eyni zamanda torpaq payı alan insanların texniki və maliyyə imkanlarının məhdud olduğu şəraitdə onlara ata-baba, yəni ekoloji kənd təsərrüfatı istiqamətində vərdiş və bacarıqlar aşılamaq idi. Beləliklə, 1996-cı ildə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetində, Gəncədə yerləşən Elmi-Tədqiqat İnstitutlarında çalışan və özlərinin yüksək vətənpərvərlik ruhu, əqidə birliyi, vətəndaşlıq borcu və peşəkarlıq sevgisi ilə birləşən bir qrup alimlərin və onlara həmin amallar fonunda qoşulan könüllülər birlikdə ölkədə Ekoloji Kənd Təsərrüfatı Hərəkatının əsasını qoydular. Sonrakı mərhələdə bir neçə il dünyada müxtəlif ölkələrdə mövcud olan ekoloji təmiz əkinçilik qanunvericiliyi öyrənildikdən sonra 2005-ci ildə AKTA-da mənim rəhbərliyim altında AKTA və Gəncə Aqrobiznes Assosiyasiyasını (GABA) təmsil edən ekspertlər qrupu «Ekoloji Kənd Təsərrüfatı haqqında Qanun» layihəsini işləyib hazırladılar. Bu layihə ictimai rəyi öyrənmək məqsədilə mərkəzi və regional mətbuat orqanlarında çap edildikdən sonra Milli Məclisə və respublikanın müvafiq nazirliklərinə təqdim edildi. Qanun layihəsi yalnız 2007-ci ilin aprel ayında ölkə parlamentinin Aqrar Siyasət Komissiyasında müzakirə mövzusuna çevrildi”.

Məsələyə Prezident Adminstrasiyası qarışdı

Professor təəssüflə bildirib ki, qanun qəbul olunduqdan 10 il sonra FAO ölkəmizdə bu qanunla əlaqədar islahatların çox ləng getdiyini nəzərə alaraq hökümətlə apardığı danışıqlardan sonra “GCP/AZE/006/TUR: Azərbaycanda ekoloji təmiz kənd təsərrüfatının inkişafı və institusional bacarıqların artırılması” layihəsini icra etdi və lahiyənin yerinə yetirilməsinə xeyli maliyyə xərcləndi:

“Bu layihənin əsas hədəfləri Azərbaycanda orqanik kənd təsərrüfatının inkişafına təkan vermək, bu sahədə mövcud qanunvericiliyin, hüquqi bazanın formalaşdırılmasının, müvafiq milli strategiyanın hazırlanmasından ibarət idi. Layihə çərçivəsində hazırlanan hüquqi aktlar və tövsiyyələr Azərbaycan hökümətinə təqdim olundu.

9 iyul 2019-cu il tarixində Prezidentin  göstərişi ilə AR Prezidenti Administrasiyası rəhbərliyi Respublikanın Mərkəzi İcra Orqanlarına monitorinq keçirmək məqsədilə ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı haqqında qanunvericiliyin icra vəziyyətinin yoxlanılması ilə əlaqədar zəruri məlumatları AR Prezidentinin Administrasiyasına təqdim etmələri haqda məktub göndərdi. Monitorinqin nəticələrinə görə məlum oldu ki, ölkə qanununun və Prezidentin Fərmanlarının yerinə yetirilməsi istiqamətində görülən işlər qeyri-qənaətbəxşdir. Təəssüflər olsun ki, qanunun təkmilləşdirilməsi haqqında FAO-nun təklif və tövsiyyələri yerinə yetirilmədi. Bunun əksinə olaraq, bu sahəyə cavabdeh olan bu orqanlar məsuliyyətdən gələcəkdə yaxa qurtarmaq üçün birdəfəlik mövcud Qanunu ləğv etdirmək qərarına gəldilər. Eyni zamanda təqdim etdikləri layihədə orqanik məhsulların sertifikatlaşdırılması ilə əlaqədar bütün səlahiyyətlər Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə verilməklə aidiyyatı olan digər mərkəzi icra orqanlarının səlahiyyətlərinə müdaxilə olunurdu. Halbuki, dünyanın bütün ölkələrində orqanik məhsulların sertifikatlaşdırılması  bu ölkələrin Milli Standartlarına əsaslanaraq yerinə yetirilir. “Azərbaycanın Milli Standartları” bizim tərəfimizdən işlənib hazırlanaraq 2016-cı ildə Azərbaycan Standartlar Komitəsinə təqdim olunmuşdur və bu standartlar Azərbaycan Standartlaşma İnstitutu tərəfindən hüquqi sənəd kimi tamamlanaraq təsdiq olunmuşdur  və hüquqi qüvvədədir. Hətta həmin orqanın nəzdində ekoloji kənd təsərrüfatı qanunvericiliyinə və standartlara nəzarəti həyata keçirmək üçün mütəxəssislərin iştirakı ilə texniki komitə yaradılmışdır”.

AQTA-nın hədəfi nədir?

Professor suala belə cavab verib:

“Ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun ləğvi ölkəmizin ictimai mühitində və beynəlxalq aləmdə dövlətimizə qarşı mənfi rəy yarada bilərdi . Ona görə də İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov dövlətçilik ruhuna sadiq qalaraq KTN və AQTA yuxarıda qeyd etdiyimiz məktubuna cavab olaraq bildirdi ki, mövcud Qanunun ləğv olunması məqsədəuyğun deyildir, əgər qanunda boşluqlar varsa ölkə standartlarını təkmilləşdirmək lazımdır. Bir mütəxəssis kimimənim də fikrim belədir ki, yeni qanun layihəsi hazırlamaq yox, mövcud qanunvericiliyi təkmilləşdirmək lazımdır”.

News365.az