Yayda nə yeyək, nə yeməyək? - İsti havalar üçün qızıl qida məsləhət

Yay mövsümünün isti günləri yaşanarkən bədənimizin ehtiyac duyduğu enerji balansını qorumaq, orqanizmi yükləmədən sağlam qidalanmaq daha da önəmli hala gəlir. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: istidə yanlış qidalanma təkcə halsızlıq və başgicəllənmə deyil, ciddi mədə-bağırsaq və ürək-damar problemlərinə də yol aça bilər. Bəs bu fəsildə sağlam qidalanma qaydaları nədir?

Yayda bədən nə istəyir?

İsti hava orqanizmin istilik tənzimləmə sistemini aktivləşdirir. Bədən temperaturu artdıqca daha çox tərləyir, nəticədə maye, mineral və elektrolit itkisi baş verir. Dietoloq Aytən Həsənovanın sözlərinə görə, bu itkiləri düzgün şəkildə bərpa etmək üçün həm maye qəbuluna diqqət yetirilməli, həm də qidaların tərkibinə baxılmalıdır:

“Gündəlik su istehlakı yay aylarında kişilər üçün 3 litr, qadınlar üçün isə orta hesabla 2.5 litr olmalıdır. Təkcə su yox, tərkibində su bol olan meyvə və tərəvəzlər də bu baxımdan çox faydalıdır.”

Yay menyusunda olmalı 6 əsas qida qrupu:

1. Meyvə və tərəvəzlər – xüsusilə qarpız, yemiş, xiyar, pomidor, gilas və ərik təkcə bədəni sərinləşdirmir, həm də su-duz balansını tənzimləyir.

2. Yüngül zülal mənbələri – bişmiş toyuq, balıq, yumurta və az yağlı süd məhsulları.

3. Bitki mənşəli yağlar – zeytun yağı, avokado və kətan toxumu yağı həzmi yormur.

4. Probiotiklər – yoqurt və kefir bağırsaq mikroflorasını qoruyur, istidə tez-tez rastlanan ishal və köp kimi problemlərin qarşısını alır.

5. Taxıl məhsulları – yulaf, kinoa, bulqur kimi kompleks karbohidratlar enerji verir, amma orqanizmi yükləmir.

6. Təbii içkilər – nanə-limonlu su, kompotlar, şəkərsiz soyuq çaylar və ayran.

Nələrdən uzaq durmalı?

İsti havada müəyyən qidalar bədəni daha da susuzlaşdırır və həzmi çətinləşdirir. Onların başında isə aşağıdakılar gəlir:

Qızardılmış və yağlı yeməklər

Şirin qazlı içkilər və enerji içkiləri

Süni dondurmalar və paketlənmiş desertlər

Spirtli içkilər – tərkiblərindəki maddələr orqanizmi susuzlaşdırır.

Tuzlu qidalar və çipslər – natrium orqanizmdə su saxlayaraq şişkinlik yaradır.

Dietoloq deyir ki, “çoxları isti havada iştahanın azalmasını mənfi hal kimi görür, amma bu, əslində bədənin özünü qoruma mexanizmidir. Sadəcə olaraq, bu dönəmdə az-az, tez-tez və yüngül yeməklərlə qidalanmaq daha məqsədəuyğundur.”

İsti havalarda qidalanma – təhlükə harada başlayır?

Yay aylarında qida zəhərlənmələri də kəskin artır. İsti hava bakteriyaların sürətlə çoxalması üçün əlverişli mühit yaradır. Ən çox risk yaradan qidalar:

Küçədə satılan açıq yeməklər

Mayonezli və yumurtalı salatlar

Ət və balıq məhsulları (doğru saxlanmayanda)

Südlü şirniyyatlar

Mütəxəssislər vətəndaşlara təhlükəli saatlarda (12:00-16:00) açıq havada yeyib-içməkdən çəkinməyi, isti havada soyuducu şəraitində saxlanmayan qidalardan uzaq durmağı tövsiyə edir.

Yay aylarında düzgün qidalanma orqanizmi susuzluqdan, halsızlıqdan və həzmsizlikdən qoruduğu kimi, enerjili və gümrah qalmağın da açarıdır. “Az ye, tez ye, təbii ye” prinsipi isti havaların əsas qidalanma şüarıdır.