İran Azərbaycanla dostluq etməyə məhkumdur- HƏSSAS MƏQAMLAR

İran prezidentinin oğlu Yusif Pezeşkian özünün Telegram kanalı vasitəsilə “Azərbaycanın İsrailə dəstəyi” ilə bağlı əsassız bəyanatları pisləyib. Onun bəyanatı sadəcə şəxsi mövqe deyil, İran və Azərbaycan arasında qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığa yol aça biləcək strateji zərurətin əksidir.

Dolayısı ilə Pezeşkian üç mümkün ssenariyə aydınlıq gətirib.

Birinci ssenari hərbi qarşıdurmadır. Bu hər iki tərəf üçün arzuolunmaz yoldur. İkinci “müharibənin və sülhün olmadığı” vəziyyətsə bizi xroniki qeyri-sabitliyə məhkum edir. Bu da müharibə variantından heç də yaxşı yol deyil.

Üçüncü yol qalır - praqmatizmə əsaslanan əməkdaşlıq və mehriban qonşuluq. Son 35 ildə ikinci variant əsas üstünlük təşkil edirdi. Lakin 2025-ci il əməkdaşlığı nəzəriyyədən praktikaya çevirərək nəzərəçarpacaq dəyişikliklər gətirdi.

Nəzərə alaq ki, üçüncü yolu tutmaq üçün bütün əsaslar var. Cənubi Qafqazın sabitliyi ümumi strateji prioritetdir. İran fərdi təşəbbüslərin tənqidinə baxmayaraq, regional təhlükəsizliyin təməli kimi Bakı və İrəvan arasında sülh prosesini dəstəkləyir.

Hər iki dövlət öz müstəqillik hüquqlarını müdafiə edərək xarici qüvvələrin sabitliyi pozan müdaxiləsindən ehtiyatlanır. Dərin mədəni və dini bağlılıq da az əhəmiyyət kəsb etmir: azərbaycanlıların əksəriyyətinin şiə inancı güclü mənəvi birlik yaradır. Ortaq tarixi irs, o cümlədən “parçalanmış Azərbaycan” mövzusu müdrik yanaşma ilə nifaq mənbəyinə deyil, dialoq və qarşılıqlı anlaşma körpüsünə çevrilə bilər.

Güvənmək üçün maneələr

Bununla belə, davamlı mehriban qonşuluğa aparan yol ciddi çətinliklərin öhdəsindən gəlməyi tələb edir.

İranda xəyanət haqqında tezisləri israrla təkrarlayan “şahinlər”in daxili siyasi ritorikası kövrək etimadı sarsıtmaqda davam edir.

Qlobal güclərdən tutmuş regional rəqiblərə qədər xarici oyunçuların təsiri öz maraqlarına uyğun olaraq mövcud ziddiyyətləri süni şəkildə gücləndirə bilər.

Və təbii ki, İrandakı azərbaycanlıların vəziyyətinin dil, mədəniyyət və kimliklə bağlı həssas məsələsi əsl qarşılıqlı hörmət yaratmaq üçün incə və hörmətli yanaşma tələb edən gərginlik nöqtəsi olaraq qalır.

Fəaliyyətdə olan praqmatizm: Dəyişiklik siqnalları

2025-ci il ayıq hesablamanın qarşıdurma ritorikasını necə üstün tutmağa başladığını nümayiş etdirir. Ağbənd-Kələlə avtomobil körpüsünün tikintisi əlaqə arzusunun simvoluna çevrilib. İqtisadi maraqlar, xüsusilə də həyati əhəmiyyət kəsb edən tranzit dəhlizlərinin inkişafında güclü birləşdirici amil rolunu oynayır, ideoloji fərqləri arxa plana keçirir. Diplomatik mənzərə də dəyişir: İranın Bakının irəli sürdüyü mühüm regional təşəbbüslərdə, o cümlədən Xankəndi sammitində iştirakı Azərbaycanın rolunun və mövqeyinin artan tanınmasından xəbər verir.

News365.az