Yaxın Şərqdə yeni müharibə başlayır - TƏHLİL

Livandan fəaliyyət göstərən Hizbullah lideri Həsən Nəsrullah Livanın müharibəyə hazır olduğunu, İsrailin xarici işlər naziri İsrael Katz isə Hizbullahla müharibə ilə bağlı qərarın tezliklə veriləcəyini bildirib.

Bəs, İsrailin niyə Livana hücum edəcək?

İsrail ordusu ərəb ölkəsi ilə münaqişəni simulyasiya edən təlim çərçivəsində artıq Livanla sərhədə qoşun yeritməyə başlayıb. İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu deyib ki, İsrail qüvvələri “zəfərlə bitəcək missiyaya hazırdır, heç nə az deyil”.

İsrailin şimalında yerləşən Livan uzun müddətdir Təl-Əvivin hərbi gündəmində olub. Ölkənin cənubunda fəaliyyət göstərən yarımhərbi qrup olan Hizbullah İsrail-Fələstin arasında son raundun əvvəlindən İsrailə raket və dronlarla hücum edir. İsrail ordusunun qüvvələrini Qəzza əməliyyatından yayındıraraq, HƏMAS qrupunu dəstəkləyən qüvvələrə yönəldir. Nəticədə sərhəd bölgəsindən olan 60 mindən çox israilli evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb.

İsrail Hizbullahı məğlub edə biləcəkmi?

İsrailin Hizbullahı məğlub edəcəyinə inamına baxmayaraq, keçmiş təcrübə bunun çətin olacağını göstərir. Xüsusilə 2006-cı ildə İsrail Hizbullah yaraqlılarının ölkəyə soxulmasına cavab olaraq Livanın cənubuna hava zərbələri endirməyə başlayıb. Lakin İD-nin Livana irəliləməsi uğursuzluqla başa çatdı: Hizbullah İsrail ordusunu dayandıra bildi. İsrail rəhbərliyi hərbiləşdirilmiş təşkilatla problemi nəhayət həll etmək cəhdini uğursuz kimi tanıyıb. Ərəb müşahidəçilərinin nöqteyi-nəzərindən asimmetrik münaqişədə Hizbullah qalib gəldi.

Bundan əlavə, son iki onillikdə Hizbullah öz hərbi imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə təkmilləşdirməyə nail olub. Hesablamalara görə, bu gün təşkilatın ordusunun sayı təxminən 100 min nəfər, raket arsenalı isə 150 ​​min ədəd təşkil edir. İsrailin ciddi hava hücumundan müdafiə vasitələrinə - Dəmir Qübbə, Davidin Sling və Arrow - olmasına baxmayaraq, Təl-Əviv gündə üç minə qədər raket atacaq hücumlara tab gətirə bilməyəcək. İsrail üçün vəziyyəti çətinləşdirən digər risk faktoru Hizbullaha Suriya, İraq və Yəməndən mümkün dəstəkdir.

Livan döyüşməyə hazırdırmı?

İsrailin şimalı kimi, Livanın cənubu da tam xarabalıqlardır. Bu da Təl-Əvivin hava hücumlarının nəticəsidir. Ölkədə on minlərlə insan evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb və buna baxmayaraq, Hizbullah hücumlarını davam etdirir. Son bir ay ərzində İsrailə 900-dən çox raket atılıb.

Hizbullah liderlərinin fikrincə, gərginliyin indiki raundunun başa düşülən səbəbi var. Qəzzədəki müharibə və gərginliyi həll etməyin yeganə yolu, o cümlədən qoşunların sərhəddən çıxarılması Fələstin ərazisində atəşkəsdir. Hizbullah rəhbərliyi vəd edir ki, İsrail və HƏMAS silahlarını yerə qoyan kimi təşkilat İsraillə danışıqlara başlayacaq.

Livan xalqı birmənalı olaraq qonşu ölkə ilə ölüm və dağıntıya səbəb olacaq növbəti münaqişədə maraqlı deyil. Bir aydan bir qədər çox davam edən 2006-cı il müharibəsindən sonra ərəb dövlətləri Livanın infrastrukturunun bərpasına milyardlarla dollar və avro xərclədilər. Lakin bu dəfə belə olmaya bilər. Xüsusilə də əsas donorlardan biri olan və bir vaxtlar Livan siyasətində təsirli qüvvə olan Səudiyyə Ərəbistanı, Hizbullahın başçılıq etdiyi şiələrə qeyri-məhdud manevr imkanı verən maraqlarını itirib. Hizbullahın əsas müttəfiqi olan İran çətin dövrünü yaşadığı üçün əhəmiyyətli maliyyə inyeksiyalarını ödəyə bilməyəcək.

ABŞ və İran nə düşünür?

İsrailin əsas müttəfiqi olan ABŞ, görünür, açıq İsrail-Livan müharibəsinə qarşıdır. Amerikanın yüksək rütbəli məmurları tərəflər arasında fikir ayrılıqlarını aradan qaldırmağa çalışırlar və onlar tələsirlər: qarşıdan prezident seçkiləri gəlir və Demokratlar Partiyası növbəti Yaxın Şərq müharibəsi fonunda seçici dəstəyini itirməyə tab gətirə bilməz. Öz növbəsində Co Bayden administrasiyası genişmiqyaslı müharibədən qaçmaq üçün İsrailə silah satışını ləngidir.

Nəzəri olaraq, Hizbullahın əsas tərəfdaşı olan İran İsraillə müharibəyə qarşı deyil, xüsusən də Tel-Əvivin iki cəbhədə döyüşməli olacağını nəzərə alsaq. Bununla belə, İran üçün Hizbullah İsrailə qarşı bir növ sığortadır və onun hipotetik məğlubiyyəti Tehranın maraqlarına uyğun deyil. Bundan əlavə, İran prezident seçkiləri ilə bağlı daxili dəyişikliklər fonunda indi pis əhval-ruhiyyədədir.

İsrail niyə Livanla müharibə etmək istəyir?

ABŞ-ın aşkar dəstəyinin olmamasına, Qəzzada davam edən münaqişəyə, iqtisadiyyat üçün ciddi risklərə və düşmənin aşkar gücünə baxmayaraq, İsrail hələ də müxtəlif səbəblərə görə Livanla mübarizə aparmaq istəyir.

Sakinləri uzun müddətdir Netanyahudan ciddi addımlar tələb edən ölkənin şimal bölgələri üçün Hizbullah real təhlükədir. Bu yaxınlarda Hizbullahın 300 min insanın yaşadığı Hayfa şəhərində hərbi və mülki hədəfləri əks etdirən videonun dərci onların qəzəbini daha da artırdı.

İsraillilər ümumiyyətlə Hizbullahı ölkəyə davamlı hücum edən müstəsna təcavüzkar kimi görürlər. Ona görə də baş nazirin ikinci cəbhədə aktiv hərbi əməliyyatlara başlaması üçün ictimai dəstəyi var.

Baş nazir Netanyahunun ölkəsinin xalqının davamlı dəstəyinə ehtiyacı var və bunun üçün ona nəticələr lazımdır. Nədənsə o, HƏMAS-dan açıq-aydın güclü olan Hizbullahla müharibənin tez və təsirli olacağına əmindir.

Netanyahunun kabinetinin bir daha baş nazir kürsüsündə oturmağı bacardığı ultra sağçı üzvləri İsrailin bütün düşmənlərini, o cümlədən Hizbullahı məhv etməyə can atırlar.

İsrail və Hizbullah arasında genişmiqyaslı qarşıdurmanın başlayacağı hələ məlum deyil. Lakin dünya müharibəyə hazırlaşır: Almaniya, Hollandiya, Kanada, Şimali Makedoniya, Küveyt və ABŞ gərginliyin artması fonunda öz vətəndaşlarını Livanı tərk etməyə çağırır.

İlhamə Qiyas, News365.az