2025-ci il: Dünya və Azərbaycan üçün siyasi və iqtisadi baxımdan nə ilə yadda qaldı?

Ömrümüzdən daha bir yarpaq düşür. Və 2025-ci il bir neçə gündən sonra tarix olur.

Bəs bu il daha çox hansı hadisələlərlə yadda qalacaq?

Nəzərə alaq ki, 2025-ci il daha çox dünya tarixində siyasi gərginliklərin tənzimlənməsi cəhdləri və qlobal iqtisadi sistemdə ciddi dəyişikliklərlə yadda qaldı. İl ərzində beynəlxalq münasibətlərdə yeni razılaşmalar, iqtisadi sahədə isə inflyasiya, enerji və ticarət məsələləri əsas gündəm mövzuları oldu.

Siyasi sahədə baş verənlər

2025-ci ilin ən mühüm siyasi hadisələrindən biri Cənubi Qafqazda sülh prosesinin irəliləməsi oldu. ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan arasında aparılan danışıqlar beynəlxalq gündəmdə geniş yer aldı və regionda uzunmüddətli sabitlik üçün real addımlar atıldı.

Eyni zamanda, Ukrayna ətrafında davam edən münaqişə dünya siyasətinə təsir etməyə davam etdi. 2025-ci ildə Avropa İttifaqı Ukraynaya maliyyə və hərbi yardım paketlərini artırdı, NATO isə Şərqi Avropada təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirdi. Bu vəziyyət Rusiya–Qərb münasibətlərində gərginliyin tam aradan qalxmadığını göstərdi.

Yaxın Şərqdə isə Qəzza və İsrail ətrafında baş verən hadisələr beynəlxalq təşkilatların diqqət mərkəzində oldu. BMT və digər qurumlar humanitar atəşkəs təşəbbüsləri ilə çıxış etdilər. Və İsrail-HƏMAS qarşıdurması bu il sonlandırıldı. İyul ayından Hindistan Pakistana “su müharibəsi” elan etdi. Lakin Beynəlxalq təzyiqlər və Pakistanın müqaviməti sayəsində Hindistan geri çəkildi və nisbi sakitlik yarandı.

Bu və digər hadisələr 2025-ci ildə qlobal siyasətdə humanitar məsələlərin nə qədər vacib olduğunu bir daha nümayiş etdirdi.

İqtisadi sahədə göstəricilər

2025-ci il dünya iqtisadiyyatı üçün çətin, lakin dönüş mərhələsi oldu. ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi (FED) və Avropa Mərkəzi Bankı inflyasiyanı nəzarətdə saxlamaq üçün faiz dərəcələrini yüksək səviyyədə saxladı. Bu qərarlar kredit bazarlarına və qlobal investisiyalara birbaşa təsir göstərdi.

Çin iqtisadiyyatı 2025-ci ildə əvvəlki illərlə müqayisədə daha zəif artım tempi göstərdi. Daşınmaz əmlak sektorundakı problemlər və daxili tələbin azalması dünya bazarlarında xammal və sənaye məhsullarına tələbi zəiflətdi. Bu isə bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrin ixrac gəlirlərinə təsir etdi.

Enerji bazarında 2025-ci il neft və qaz qiymətlərində dalğalanmalar ilə yadda qaldı. OPEC+ ölkələrinin hasilatla bağlı qərarları, həmçinin Yaxın Şərqdəki gərginlik enerji qiymətlərinin tez-tez dəyişməsinə səbəb oldu. Avropa ölkələri isə Rusiya qazından asılılığı azaltmaq üçün bərpaolunan enerji layihələrinə daha çox sərmayə yatırdı.

Bununla yanaşı, qlobal ticarətdə regional bloklaşma gücləndi. ABŞ, Avropa İttifaqı və Asiya ölkələri arasında ticarət razılaşmaları yenidən nəzərdən keçirildi. Bir çox dövlət strateji məhsulların istehsalını ölkə daxilində artırmağa çalışdı.

Beləliklə, 2025-ci il dünya üçün siyasi baxımdan münaqişələrin həlli istiqamətində atılan addımlar, iqtisadi baxımdan isə inflyasiya, enerji və ticarət problemləri ilə yadda qaldı. Bu il göstərdi ki, qlobal siyasət və iqtisadiyyat bir-biri ilə sıx bağlıdır və dünyada baş verən hər bir hadisə beynəlxalq miqyasda təsir yaradır.

Azərbaycan üçün 2025-ci il nəylə yadda qaldı?

2025-ci il Azərbaycan üçün siyasi sabitliyin qorunması, iqtisadi inkişafın davam etdirilməsi və beynəlxalq mövqelərin möhkəmlənməsi ilə yadda qalan mühüm illərdən biri oldu. İl ərzində həyata keçirilən dövlət siyasəti ölkənin həm daxili idarəçiliyində, həm də xarici əlaqələrində ardıcıl və məqsədyönlü xəttin davam etdiyini göstərdi.

Siyasi sahədə 2025-ci ilin əsas xüsusiyyətlərindən biri Azərbaycanın regional və beynəlxalq səviyyədə fəal mövqeyini qoruması oldu. Ölkə Cənubi Qafqazda uzunmüddətli sülh və sabitliyin təmin olunması istiqamətində təşəbbüslərlə çıxış etdi. Azərbaycan BMT, Qoşulmama Hərəkatı, Türk Dövlətləri Təşkilatı və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi beynəlxalq platformalarda ərazi bütövlüyü və beynəlxalq hüquq prinsiplərinə əsaslanan mövqeyini ardıcıl şəkildə müdafiə etdi. Bu isə ölkənin siyasi nüfuzunun artmasına xidmət etdi.

Ən əsası 2025-ci ildə Ermənistanla imzalanacaq sülh sazişinə çox yaxınlaşdı. 35 ildən sonra Azərbaycan üzərindən Ermənistana tranzit yüklər daşındı. Eləcə də Ermənistana ilk dəfə Azərbaycan yanacağı göndərildi. Bu da regional kommunikasliynın və regional ticarətin inkişafı üçün böyük ümidlər verdi.

Eyni zamanda, 2025-ci ildə dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində islahatlar davam etdirildi. Rəqəmsal hökumət mexanizmlərinin genişləndirilməsi, ASAN xidmət modelinin inkişafı və elektron xidmətlərin artırılması vətəndaş–dövlət münasibətlərinin daha da möhkəmlənməsinə şərait yaratdı. Bu addımlar ölkədə siyasi sabitliyin qorunmasında mühüm rol oynadı.

İqtisadi sahədə isə 2025-ci il inkişafın davamlılığı ilə xarakterizə olundu. Dövlət büdcəsində sosial xərclər, infrastruktur layihələri və regional inkişaf əsas prioritetlər sırasında yer aldı. Xüsusilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında bərpa və yenidənqurma işləri davam etdirildi. Yol, enerji və yaşayış infrastrukturlarının qurulması iqtisadi fəallığın artmasına və yeni iş yerlərinin yaradılmasına səbəb oldu.

Enerji sektoru 2025-ci ildə də Azərbaycanın iqtisadiyyatında aparıcı rolunu qorudu. Ölkə Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə Avropaya təbii qaz ixracını davam etdirdi və Avropanın enerji təhlükəsizliyində etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyini saxladı. Bununla yanaşı, külək və günəş enerjisi üzrə həyata keçirilən layihələr Azərbaycanın yaşıl enerji strategiyasının tərkib hissəsi kimi ön plana çıxdı.

Qeyri-neft sektorunun inkişafı da 2025-ci ilin əsas iqtisadi göstəricilərindən biri oldu. Kənd təsərrüfatı, sənaye parkları, logistika və tranzit sahəsində görülən işlər iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə töhfə verdi. Xüsusilə Orta Dəhliz çərçivəsində yükdaşımaların artması Azərbaycanın regional nəqliyyat mərkəzi kimi rolunu gücləndirdi.

Nəticə etibarilə, 2025-ci il Azərbaycan üçün siyasi baxımdan sabitliyin və diplomatik fəallığın qorunduğu, iqtisadi baxımdan isə bərpa-quruculuq işlərinin, enerji strategiyasının və qeyri-neft sektorunun inkişaf etdiyi bir il kimi yadda qaldı. Bu il ölkənin gələcək inkişafına yönəlmiş strateji xəttin uğurla davam etdirildiyini bir daha nümayiş etdirdi.

News365.az