Türk Dünyası ölkələri arasında əməkdaşlığın perspektivləri

Türk Dünyası ölkələri arasında əməkdaşlığın perspektivləri

Prezident İlham Əliyev: “Təhlükəsizlik və müdafiə sənayesi sahələrində əməkdaşlığımız böyük əhəmiyyət daşıyır”

 Türk Dünyası çox geniş coğrafiyanı əhatə edir. Bəzi ölkələr böyük təbii sərvətlərə malikdir, bəzilərinin isə güclü hərbi imkanları var. Türk dünyası ölkələri bütün bu səylərini birləşdirsə, qlobal səviyyədə ciddi oyunçu ola bilər. Bu baxımdan Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) qlobal güc mərkəzlərindən birinə çevrilməsi lazımdır. Prezident İlham Əliyev noyabrın 6-da Bişkekdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşündə çıxışında deyib ki, Türk Dünyası ölkələri arasında əməkdaşlıq inkişaf edir: “Bu, mənim son iki ildə Qırğız Respublikasına üçüncü səfərimdir. Hər səfərimdə Sadır Nurqojoyeviçin rəhbərliyi ilə ölkədə inkişafın şahidi oluram. Əldə edilmiş bütün uğurlar münasibətilə qardaş Qırğızıstanı təbrik edirəm”. Türk Dünyası ölkələri arasında əməkdaşlığın inkişafı özünü Türk Dövlətləri Təşkilatıının fəallaşmasında göstərir. Son illərdə nəzərəçarpacaq dərəcədə bu təşkilat çərçivəsində türk ölkələri əməkdaşlığı gücləndirir. Bu inkişaf, xüsusilə siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə müşahidə olunur. Türk Dövlətləri Təşkilatı  və digər regional formatlarda, bu ölkələr arasında bir çox sahələrdə əməkdaşlıq artır və birgə təşəbbüslər daha da genişlənir. Türk Dünyası ölkələri arasında qarşılıqlı siyasi dəstək və əməkdaşlıq, regional və beynəlxalq məsələlərdə birgə mövqelərin ortaya qoyulmasına şərait yaradır. Türk Dövlətləri Təşkilatı, bu əməkdaşlığın əsas platformalarından biridir və dövlət başçıları arasında müntəzəm görüşlər keçirilir. İqtisadi sahədə birgə layihələr, ticarət əlaqələrinin inkişafı və enerji sahəsində əməkdaşlıq önəmlidir. Türk Dövlətləri Təşkilatının iqtisadi əməkdaşlıq məsələlərini tənzimləyən mexanizmləri mövcuddur və bu əməkdaşlıq həmçinin infrastruktur layihələrini əhatə edir. Xüsusilə, ticarət dövriyyəsinin artırılması və nəqliyyat dəhlizlərinin genişləndirilməsi istiqamətində müxtəlif təşəbbüslər həyata keçirilir.

Mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq da çox önəmlidir. Türk Dünyası ölkələri arasında dil, tarix və mədəni irsin qorunması və təbliği istiqamətində müxtəlif tədbirlər keçirilir. Bu əməkdaşlıq çərçivəsində, kitab sərgiləri, musiqi və teatr festivalları, elmi konfranslar təşkil edilir.

Türk Dünyası ölkələri arasında təhsil sahəsində əməkdaşlıq artmaqdadır. Ortaq universitetlər və təhsil proqramları yaradılır, elmi tədqiqatlar və mübadilə proqramları həyata keçirilir. Həmçinin, tələbə mübadiləsi və təcrübə proqramları da bu əməkdaşlığın bir hissəsidir.

Təhlükəsizlik məsələlərində də əməkdaşlıq güclənir. Dövlətimizin başçısının çıxışında dediyi kimi, təhlükəsizlik və müdafiə sənayesi sahələrində əməkdaşlığımız böyük əhəmiyyət daşıyır: “Hazırda dünyada artan təhlükələri nəzərə alaraq müdafiə, təhlükəsizlik və müdafiə sənayesi sahələrində əməkdaşlığımız böyük əhəmiyyət daşıyır. Son dövrlər hüquq-mühafizə və təhlükəsizlik orqanlarımız arasında əməkdaşlıq daha da genişlənib. Ölkələrimizin silahlı qüvvələrinin iştirakı ilə hərbi təlimlər keçirilir. Hərbi təhsil müəssisələrimizdə qardaş ölkələrin müdavimlərinin təhsil alması qarşılıqlı etimadın və dostluğun göstəricisidir”. Türk Dünyası ölkələri, bir-birinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə hərbi təlimlər və qarşılıqlı dəstək verirlər. Regional təhlükəsizlik məsələlərində birgə mövqelərin ortaya qoyulması, bu əməkdaşlığın vacib bir hissəsidir.

Azərbaycan, Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) inkişafı və fəaliyyətinin gücləndirilməsi istiqamətində bir sıra maliyyə və praktiki dəstək tədbirləri həyata keçirib. TDT, Türk Dövlətləri arasındakı əməkdaşlığı təşviq edən bir təşkilatdır və bu əməkdaşlığın müstəvisində Azərbaycanın rolunun əhəmiyyəti artmaqdadır. Azərbaycan, Türk Dövlətləri Təşkilatının fəaliyyəti və məqsədlərinə dəstək olmaq üçün bir neçə sahədə maliyyə dəstəyi təqdim edib. Bu dəstək, həm təşkilatın inzibati işlərinin həyata keçirilməsi, həm də üzv ölkələr arasında iqtisadi və sosial inkişaf layihələrinin maliyyələşdirilməsi məqsədini güdür. Prezident İlham Əliyev Bişkekdə Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatına maliyyə dəstəyi verəcəyini vurğulayıb: “Türk Dövlətləri Təşkilatının mövcud büdcəsi qarşıya qoyduğumuz hədəflərin həyata keçirilməsi üçün yetərli deyildir. Ümid edirəm ki, Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatının Katibliyinə 2 milyon və Ağsaqqallar Şurasına 100 min ABŞ dolları məbləğində maliyyə dəstəyi təşkilatın potensialının daha da güclənməsinə töhfə verəcək”. Azərbaycan, TDT-nin fəaliyyətlərinin daha effektiv və koordinasiyalı şəkildə həyata keçirilməsi üçün təşkilatın infrastrukturu və idarəçiliyinə dəstək verir. Bu, TDT-nin mərkəzi ofislərinin yerləşdiyi ölkələrdə təşkilatın fəaliyyətinin təmin edilməsi və inkişaf etdirilməsi üçün mühüm maliyyə vəsaitlərinin ayrılmasını əhatə edir. Azərbaycan, TDT çərçivəsində həyata keçirilən ticarət və iqtisadi əməkdaşlıq layihələrinə dəstək verir. Bu layihələrə sərmayə qoyuluşu, müxtəlif regionlarda iqtisadi layihələrin həyata keçirilməsi və beynəlxalq ticarət əlaqələrinin inkişafı daxildir. Azərbaycanın strateji mövqeyi və iqtisadi potensialı, bu əməkdaşlığın daha effektiv olmasına imkan verir. Təhsil və mədəniyyət sahələrində birgə fəaliyyətlər təşkil etmək və bu sahələrdəki təşəbbüsləri maliyyələşdirmək üçün Azərbaycan da TDT-nin təşəbbüslərinə maddi dəstək verir. Türk Dünyası ölkələri arasında təhsil proqramlarının və mədəniyyət layihələrinin həyata keçirilməsi bu əməkdaşlığın əsas hissəsidir.

Azərbaycanın TDT çərçivəsində maliyyə dəstəyi və resursların təmin edilməsi, təşkilatın üzv ölkələr arasında əməkdaşlığın dərinləşməsinə və daha yüksək nəticələr əldə edilməsinə imkan yaradır. Gələcəkdə bu dəstəyin daha da artması, xüsusilə iqtisadi sahələrdə Azərbaycanın təşəbbüsləri ilə birlikdə, Türk Dünyasının qlobal miqyasda daha çox təsir və nüfuz əldə etməsinə səbəb ola bilər. Bu əməkdaşlıq həmçinin Azərbaycanın beynəlxalq əlaqələrini genişləndirməsinə və regionda daha da dominant bir mövqe tutmasına kömək edir.

Türk Dünyası ölkələri arasında əməkdaşlığın inkişafı, regionda sabitliyin və qarşılıqlı anlaşmanın güclənməsinə səbəb olur. Həmçinin, bu əməkdaşlıq, dünya miqyasında Türk dövlətlərinin beynəlxalq təsirini artırır. Gələcəkdə isə daha da çox sahədə birgə layihələrin həyata keçirilməsi, regional inteqrasiyanın dərinləşməsi və yeni iqtisadi dəhlizlərin yaradılması gözlənilir. Bu inkişafın nəticəsi olaraq, Türk Dünyası ölkələri arasında əlaqələrin möhkəmlənməsi və birgə əməkdaşlıq platformalarının genişlənməsi, bu dövlətlərin gələcəkdə daha da yaxınlaşmasına imkan yaradacaq.

Zenfira Nurullayeva

Qara Qarayev adına Mərkəzi İncəsənət Məktəbinin

xor ixtisası üzrə müəllimi, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi