Beynəlxalq ədalət - İnsan hüquqları nə dərəcədə qorunur?

  Beynəlxalq Ədalət və İnsan Hüquqları: Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi və Azərbaycan Təcrübəsi

Beynəlxalq hüquq və insan hüquqları müasir dünyanın ən aktual və mübahisəli mövzularından biridir. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) bu sahədə ədalətin təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Lakin beynəlxalq hüquq sisteminin effektivliyi ilə bağlı bir çox suallar mövcuddur. Azərbaycan kimi ölkələrin təcrübəsi isə bu müzakirələrə xüsusi bir perspektiv qatır.

Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi və Onun Rolu

Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi, beynəlxalq cinayətlər—genosid, insanlıq əleyhinə cinayətlər və müharibə cinayətləri—ilə bağlı ədaləti təmin etmək üçün yaradılmışdır. Məhkəmə beynəlxalq hüququn aliliyini qoruyaraq, dünyada ədalətin bərqərar olmasını hədəfləyir. Bununla belə, BCM-in fəaliyyəti bəzən siyasi maraqlarla üzləşir, bu da onun qərəzsizliyinə kölgə sala bilər.

Azərbaycanın Ermənistanla münaqişəsi beynəlxalq hüququn real həyatda necə tətbiq olunduğunu və BCM-in bu cür hallarda nə dərəcədə təsirli olduğunu göstərən əhəmiyyətli nümunələrdən biridir. Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarını işğalı zamanı törədilən cinayətlərə beynəlxalq hüquqi qiymətin verilməməsi beynəlxalq ədalət sisteminin zəifliyini nümayiş etdirir.

Qarabağ Münaqişəsi və Beynəlxalq Hüquq

Qarabağ münaqişəsi Azərbaycan üçün yalnız ərazi məsələsi deyil, həm də hüquqi və mədəni bir məsələdir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev beynəlxalq tribunalarda və media qarşısında bu mövzuya dəfələrlə toxunmuşdur. Almaniya jurnalistinin “Qarabağ sizin üçün niyə bu qədər önəmlidir?” sualına cavab olaraq Prezident Əliyev bildirmişdir:

 “Freiburg sizin üçün nə qədər əhəmiyyətlidirsə, Qarabağ da bizim üçün o qədər əhəmiyyətlidir. Bu, bizim torpağımızdır, tariximizdir, mədəniyyətimizdir.”

Bu cavab Qarabağın yalnız hüquqi deyil, həm də tarixi və mədəni əhəmiyyətini vurğulayır. Qarabağ, Azərbaycan xalqı üçün bir torpaq deyil, azərbaycanlıların kimliyini və yaddaşını təmsil edir.

İsrail-Fələstin və Rusiya-Ukrayna Münaqişələri

Dünyadakı digər münaqişələr də beynəlxalq hüququn prinsipləri ilə təhlil oluna bilər. İsrail-Fələstin münaqişəsində insan hüquqları məsələsi, ərazi mübahisələri və dini fərqlər beynəlxalq hüququn mürəkkəbliyini göstərir. Bu münaqişədə tərəflərin iddiaları və beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyası, beynəlxalq hüququn bəzən subyektiv tətbiq olunduğunu ortaya qoyur.

Rusiya-Ukrayna münaqişəsi isə beynəlxalq hüququn böyük güclər tərəfindən necə manipulyasiya olunduğunu göstərən bariz nümunədir. Krımın ilhaqı və Ukraynanın şərqindəki münaqişələr beynəlxalq hüququn normativ gücünü və siyasi maraqlar qarşısında zəifliyini bir daha üzə çıxarır.

Prezident İlham Əliyevin Beynəlxalq Arenada Mövqeyi

Prezident İlham Əliyev həm Ermənistan, həm də xarici jurnalistlər qarşısında Azərbaycanın mövqeyini aydın və qətiyyətli şəkildə müdafiə etmişdir. Ermənistanlı jurnalistlərlə dialoqlarda Prezident Əliyev, Azərbaycanın torpaqlarının işğal altında qalmasına heç vaxt dözməyəcəyini və bu münaqişənin həllinin hüquqi və ədalətli olduğunu vurğulamışdır:

 “Ermənilər üçün Qarabağ nə qədər əhəmiyyətlidirsə, Azərbaycan xalqı üçün on qat daha əhəmiyyətlidir.”

Bu cür bəyanatlar beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini çəkməklə yanaşı, Azərbaycanın öz hüquqlarını müdafiə etməkdə nə qədər qətiyyətli olduğunu göstərir.

NƏTİCƏ

Beynəlxalq hüquq və insan hüquqları məsələləri müasir dünyada həm siyasi, həm də etik çətinliklərlə üzləşir. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin fəaliyyəti, İsrail-Fələstin və Rusiya-Ukrayna münaqişələri, eləcə də Qarabağ münaqişəsi, beynəlxalq hüququn müxtəlif aspektlərini üzə çıxarır. Azərbaycan təcrübəsi isə göstərir ki, beynəlxalq hüquq, yalnız kağız üzərində qalmazsa və real şəkildə tətbiq olunarsa, ədalət təmin edilə bilər. Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli mövqeyi, Azərbaycanın beynəlxalq hüquq müstəvisində öz haqlarını müdafiə etmək əzmini bir daha təsdiqləyir.

Bu mövzu üzərində düşünərək, beynəlxalq hüququn yalnız dövlətlərarası münasibətlər üçün deyil, həm də xalqların hüquqlarını qorumaq üçün bir vasitə olmasını təmin etməyin vacibliyini dərk edirik.

Məmmədova Sənay

“Beynəlxalq münasibətlər” fakültəsi