Bu ölkədə çimərliklərə çılpaq girirlər - Sirrli Monteneqro həyatı - VİDEO

Adriatik dənizinin sahilində yerləşən Monteneqro, füsunkar çimərlikləri və təbiəti ilə seçilən bir ölkədir. Xizək sürmək, velosiped idmanı, yelkən və dalğıc kimi fəaliyyətlərlə maraqlananlar üçün ideal məkan olan bu ölkə hər il milyonlarla turisti cəlb edir. Çalxantılı tarixi olan Monteneqro, zamanında bir çox böyük imperiyaların tərkibində olub. Sovet dövründə Yuqoslaviyaya bağlı olan Monteneqro, Yuqoslaviyanın parçalanmasından sonra 2003-cü ildə Serbiya ilə birlikdə yeni Yuqoslaviyaya daxil olub. Lakin cəmi üç il sonra, 2006-cı ildə keçirilən referendumla Serbiyadan ayrılaraq müstəqilliyini elan edib.

Ölkədə bir çox tarixi abidə mövcuddur. Durmitor Milli Parkı və Tara Çayı Kanyonu, eləcə də Kotor şəhəri UNESCO-nun qoruma siyahısına daxildir. Monteneqronu ziyarət üçün ən ideal dövr may-sentyabr ayları arasıdır. Bu müddət həm şəhərləri kəşf etmək, həm də Adriatik dənizinin təmiz və şəffaf çimərliklərində istirahət etmək üçün əlverişlidir. Monteneqro təkcə gözəl çimərlikləri ilə deyil, eyni zamanda tarixi memarlığı və sakit atmosferi ilə də seçilir. Əgər dəniz, qum və günəşdən zövq almaqla yanaşı, yüz illər əvvələ aid tarixi abidələrin arasında gəzmək istəyirsinizsə, bu ölkəni mütləq ziyarət etməlisiniz. Cəmi 650 min nəfər əhalisi olan Monteneqro, Balkanların ən sakit və rahat istirahət edilə bilən bölgələrindən biridir.

Monteneqro deyəndə bir çox insanın ağlına Kotor şəhəri gəlir, lakin ölkənin paytaxtı Podqoritsa adlanan şəhərdir. Əhalinin üçdə biri burada yaşayır və ölkənin əsas iqtisadi fəaliyyəti burada cəmləşib. Coğrafi baxımdan isə Monteneqro şimalda Xorvatiya və Bosniya və Herseqovina, cənubda Albaniya, şərqdə Serbiya və Kosovo ilə həmsərhəddir. Qərbdən isə Adriatik dənizi ilə əhatə olunub.

Monteneqroya səyahət etmək çətin deyil. Turist səfəri üçün viza tələb olunmur, 90 günədək qalmaq mümkündür.

Azərbaycandan Monteneqroya səyahət etmək üçün əsasən hava nəqliyyatı istifadə olunur. Bakıdan Monteneqronun Tivat şəhərinə birbaşa uçuşlar mövcuddur.

Bakıdan Tivata birbaşa uçuş təxminən 4 saat davam edir. Aviabilet qiymətləri səyahət tarixi, tələb və digər amillərdən asılı olaraq dəyişir. Ortalama 400-600 manat arasıdır.  

Ölkədə Aralıq dənizi iqlimi hökm sürür, lakin daxili bölgələrə getdikcə iqlim quru və soyuq olur. 

Əgər Monteneqroya daimi yaşamaq üçün köçməyi düşünürsünüzsə, burada iş qurmaq mümkündür. Cəmi 2000 avro və 4 sənədlə 10 gün ərzində biznes açmaq olar. Monteneqro hökuməti yeni müstəqil dövlət olduğu üçün xarici investisiyaları cəlb etməyə və iş imkanlarını genişləndirməyə çalışır. Son 8 ildə burada 50 mindən çox xarici vətəndaş biznes qurub.

Monteneqroda iş qurduqda oturma və iş icazəsi almaq daha asan olur. Əgər bir neçə yüz min avronuz varsa, ev alaraq da oturma hüququ əldə edə bilərsiniz. Ancaq burada oturma icazəsi hər il yenilənməlidir. Əgər 5 il ərzində ölkədə yaşayıb işləsəniz, daimi yaşayış hüququ qazana bilərsiniz. Hətta Monteneqro vətəndaşı ilə evlənsəniz, vətəndaşlıq almaq da mümkündür.

Monteneqro Avropa İttifaqına qoşulmağa namizəd ölkələrdəndir və 2030-ci ilə qədər tamhüquqlu üzv olacağı gözlənilir. Bu baş verdikdə, ölkənin iqtisadiyyatı güclənəcək və vətəndaşları Avropada sərbəst hərəkət edə biləcəklər. 

Ölkənin rəsmi valyutası avrodur və alış-verişlər avro ilə aparılır. Vergi dərəcəsi cəmi 9% təşkil edir ki, bu da biznes üçün əlverişli şərait yaradır. 

Monteneqroda cinayət səviyyəsi olduqca aşağıdır, küçələr gecə saatlarında belə təhlükəsizdir. Nəqliyyat sıxlığı və tıxac problemi yoxdur. Ölkə kiçik olduğu üçün bir ucundan digər ucuna maksimum 1-2 saata getmək mümkündür.

Monteneqro yaşamaq və yatırım etmək üçün cazibədar ölkələrdən biridir, lakin hər ölkənin olduğu kimi, onun da müəyyən mənfi cəhətləri var. Ölkənin əhalisi çox az olduğu üçün orada biznes qurduğunuzda hədəf auditoriyanız məhdud olacaq. Bu da böyük gəlirlər əldə etməyinizə mane ola biləcək bir faktordur. Amma unutmayın ki, həyat təkcə pul qazanmaqdan və iş qurmaqdan ibarət deyil.

Bir ölkədən başqa bir ölkəyə köçdüyünüz zaman bütün həyatınızı arxada qoyursunuz. Ailəniz, dostlarınız, tanışlarınız bir anda ətrafınızdan yox olur. Getdiyiniz ölkənin qanunlarını öyrənmək məcburiyyətindəsiniz. Bundan başqa, oradakı insanların mədəniyyətinə uyğunlaşmaq lazımdır. Məsələn, hər hansı bir sənəd almaq üçün dövlət idarələrinə gedəcəksinizsə, həmin ölkənin dilini bilməyiniz vacibdir. Bu yalnız Monteneqro üçün deyil, getmək istədiyiniz bütün ölkələr üçün keçərlidir. Yəni məsələ təkcə iqtisadiyyat deyil, bunu da unutmamaq lazımdır. 

Söz dildən düşmüşkən, Monteneqronun rəsmi dili monteneqro dilidir. Bundan əlavə, serb, bosniak, albanca və xorvat dillərindən birini bilirsinizsə, bu dillərlə də orada yaşaya bilərsiniz. Üstəlik, alban dili istisna olmaqla, sadaladığım digər dillər bir-birinə çox bənzəyir. Hamısının kökü slavyan mədəniyyətinə dayanır. Diqqət edin, bu dillər arasında ingilis dili yoxdur. Bəli, Monteneqroya getdiyinizdə sizi təəccübləndirəcək və məyus edəcək həqiqətlərdən biri, oradakı insanların çoxunun ingilis dilini demək olar ki, bilməməsidir. Yəni "İngiliscə bir neçə il idarə edim, sonra monteneqro dilini öyrənərəm" deyirsinizsə, bu, düşündüyünüz kimi olmur. Xüsusilə dövlət idarələrində ingilis dilində danışdıqda, sadəcə sizə baxıb heç bir reaksiya vermirlər. 

Dini baxımdan isə Monteneqronun əhalisi dinə bağlıdır. Küçələrdə və meydanlarda gəzərkən hər addımbaşı bir kilsəyə rast gələ bilərsiniz. Əhalinin böyük hissəsi pravoslav xristiandır, lakin burada müsəlmanlar və katoliklər də yaşayır. Hətta desək ki, ölkədəki ən böyük azlıq qrupunu müsəlmanlar təşkil edir, səhv olmaz. Monteneqronun orta yaş həddi 30-dur və bu, ölkənin gənc dövlət kimi qiymətləndirilməsinə səbəb olur. Ölkədə kişilərin orta ömrü 73, qadınların isə 78-dir. Dünya üzrə orta insan ömrü isə hazırda 68-dir. Monteneqro vətəndaşlarının əksəriyyəti Mərkəzi Avropanın müxtəlif ölkələrindən buraya köç ediblər.

ölkədə həddindən artıq spirtli içki istifadəsinə yaxşı baxılmır. Bunu bir qürur məsələsi kimi qəbul edirlər və çox içən insanları sevmirlər. Bu baxımdan Litva və ya İrlandiya kimi ölkələrdən gələnlər Monteneqronun spirtli içkiyə münasibətinə alışmaqda çətinlik çəkə bilərlər. Ancaq qəribə bir paradoks var ki, içkiyə qarşı bu qədər sərt münasibət bəsləyən Monteneqro xalqı turizm mövsümündə çimərliklərdə demək olar ki, hər şeyə icazə verir.

Yəni Monteneqro çimərliklərinə getsəniz, oradakı insanların çılpaq şəkildə günəşləndiyini və bundan heç utanmadıqlarını görəcəksiniz. İnsanlar çimərliklərdə çılpaq halda gəzir və dənizə girirlər. Yemək mədəniyyətinə gəlincə, macar və türk mətbəxinə yaxınlıqları var.

Monteneqroda bir qəssab mağazasına girsəniz, müxtəlif rənglərdə və dadlarda çox sayda pendir növü görərsiniz. Burada pendir sadəcə qəlyanaltı məhsulu kimi yox, əsas yemək kimi qəbul edilir.

Ölkənin ən məşhur yeməyi isə "Rastan" adlanır. Bu yemək tünd yaşıl kələmin, qoyun ətinin və evdə hazırlanmış sosiskanın qarışığından ibarətdir. Bundan əlavə, xüsusi bir yeməkləri yoxdur.

İndi isə Monteneqronun iqtisadi vəziyyətinə nəzər salaq. Yuqoslaviyadan ayrılma prosesi ağrılı keçən Monteneqro, hazırda iqtisadi baxımdan xaricdən asılı bir dövlətdir. Ölkədə istehsal demək olar ki, yoxdur və buna görə də əksər məhsulları Avropanın müxtəlif yerlərindən idxal edirlər.

Avropa Monteneqroya dəstəyini dayandırsa, ölkə çətin vəziyyətə düşər. Bu səbəbdən, xarici investorlar Monteneqro üçün çox vacibdir. Hazırda ölkə əsasən turizmdən və xarici şirkətlərdən gəlir əldə edir.

Digər tərəfdən, bankçılıq sektoru burada olduqca geridə qalıb. Mobil bankçılıq Azərbaycanla ilə müqayisədə inkişaf etməyib və ən sadə bank əməliyyatlarını belə yerinə yetirmək üçün bank filialına getməlisiniz. Bank kartınızla nağd pul çıxara bilərsiniz, ancaq hesaba pul yatıra bilməzsiniz.

Monteneqroda yaşayış xərclərinə gəldikdə isə, bu barədə danışılacaq çox şey var. Tutaq ki, 2-3 nəfərlik bir ailəsiniz və Monteneqroda yaşamaq istəyirsiniz. Paytaxtda məskunlaşmaq fikriniz varsa, 1 otaqlı və ya ən çox 2 otaqlı bir mənzil sizin üçün kifayət edəcəkdir.

Monteneqroda standart bir mənzilin aylıq kirayəsi 400-700 avro arasında dəyişir. Ev üçün ödəyəcəyiniz məbləğ onun yerləşdiyi yerə və əşyalı olub-olmamasına görə dəyişə bilər. Orta hesabla 600 avroya standart bir mənzil tapa bilərsiniz.

2-3 nəfərlik bir ailənin elektrik haqqı isə orta hesabla 50 avro civarındadır. Qeyd edək ki, Monteneqroda təbii qaz yayğın deyil və insanlar elektriklə qızınırlar. Yəni 50-60 avro civarındakı elektrik haqqına qızınma xərcləri də daxildir.

Bundan əlavə, Monteneqroda su haqqı olduqca ucuzdur və orta hesabla aylıq 8 avro təşkil edir. Üstəlik, kran suları içməli olduğu üçün butulkada su almağa ehtiyac qalmır.

Orta sürətli fiber-optik internetin aylıq qiyməti maksimum 20 avrodur. Bunun üzərinə mənzil xərcləri və dövlətə ödənilən ekoloji vergi də əlavə olunur ki, bunlar da ümumilikdə 15 avro civarında dəyişir.

Bəs 2-3 nəfərlik bir ailənin aylıq ərzaq xərcləri nə qədərdir? Bunun üçün ən azı 300 avronu gözə almalısınız. Hazırda ölkədə minimum əmək haqqı 450 avrodur. Bu məbləğ Avropanın digər ölkələri ilə müqayisədə aşağıdır, lakin burada yaşam xərcləri də nisbətən azdır.

Əgər iki nəfər işləyib ayda 1500 avrodan çox gəlir əldə edərsinizsə, Monteneqroda rahat şəkildə yaşaya bilərsiniz.