Qlütenin hansı faydası və zərəri var?

Qida rasionumuzda qlüten xüsusi yer tutur. Amma pəhriz saxlayan insanlar bir qayda olaraq qlütendən uzaq durmağa çalışır. Ümumilikdə isə qlüteni sevməyən yoxdur.

Qlüten nədir?

Qluten buğda, çovdar və arpa kimi bəzi taxıllarda olan zülallar qrupudur. Tərkibinə görə qlüten xəmir istehsalında mühüm rol oynayır, ona elastiklik verir. Bəzi qida məhsullarının istehsalında qatılaşdırıcı kimi də istifadə olunur. Geniş yayılmasına baxmayaraq, qlüten mübahisəlidir.

Əksər insanlar üçün qlüten zərərli deyil və balanslaşdırılmış pəhrizin bir hissəsi ola bilər. Bu, toxumaların böyüməsi və bərpası üçün zəruri olan zülal ehtiva edən bədənimiz üçün faydalı amin turşularının mənbəyidir. Tərkibi təmiz olan taxıllar həmçinin dəmir, maqnezium, B vitaminləri və lif kimi mühüm mikroelementləri ehtiva edir.

Ancaq bəzi insanlarda qlütenə qarşı həssaslıq və ya dözümsüzlük var. Beləliklə, çölyak xəstəliyi, qluten yemək bağırsaq zədələnməsinə səbəb olan bir otoimmün xəstəlikdir. Çölyak xəstəliyi olan insanlar pəhrizlərində qlütendən tamamilə imtina etməlidirlər. Çünki hətta kiçik miqdarda da sonrakı həyatda ağır nəticələrə səbəb ola bilər.

Qluten harada  bol olur?

Taxıllarda. Buğda və onun törəmələri, o cümlədən çörək, makaron, bəzi növ bişmiş məmulatlar irmik, çovdar və ondan hazırlanmış çörək, arpa, arpa səmənindən hazırlanan içkilər və bəzi dənli bitkilərdə zəngin qlüten olur.

Qluteni necə əvəz etmək olar?

Qluten dözümsüzlüyü və ya çölyak xəstəliyi olan insanlar üçün diyetinizə daxil etmək üçün çoxlu alternativ qidalar var. Onlardan bəzilərini təqdim edirik:

Qlutensiz taxıllar:

Düyü, qarğıdalı, darı, qarabaşaq yarması, quinoa və amaranth qlutensiz karbohidratların əla mənbələridir.

Un qarışıqları:

Mağazalarda adətən düyü, qarğıdalı, kartof və ya hindistan cevizi unundan ibarət əvvəlcədən hazırlanmış  çörək qarışıqlarını tapa bilərsiniz.

Tərəvəz və meyvələr də qlutensizdir və sağlam pəhrizin əsasını təşkil edir.

Süd və ət məhsulları:

Təbii süd məhsulları (heç bir qatqı yoxdursa), ət və yumurta tərkibində qlüten yoxdur və zülalın əsas mənbələrindəndir.

Paxlalılar:

Mərci, lobya və noxud özü də olmayan protein mənbəyidir.

Qlutensiz pəhrizə keçid əsaslandırılmalı və bir mütəxəssisin nəzarəti altında həyata keçirilməlidir. Qlüteni pəhrizinizdən tamamilə çıxarmaq yalnız yuxarıda göstərilən xəstəliklərdən biri ilə diaqnoz qoyulduqda faydalı ola bilər. Bununla belə, qlutenin bir sıra müsbət xüsusiyyətlərə malik olduğunu unutmayın. Qlutenin bədəninizə təsiri ilə bağlı hər hansı bir şübhəniz varsa, məsləhət və diaqnoz üçün həkimə və ya dietoloqa müraciət etməlisiniz.

News365.az