"Dil öyrənmək illər tələb edir, reklamlar isə aylarla aldadır"- Kamran Əsədovdan AÇIQLAMA
"Hazırda sosial şəbəkələrdə “3 aya ingilis dilini tam öyrən”, “4 aya sərbəst danış”, “1 ayda rus dili kursu” kimi şüarlarla yayılan reklamlar cəmiyyətin sürətli nəticə gözləntilərini istismar edən, amma real elmi və pedaqoji əsaslara söykənməyən yanlış yanaşmalar üzərində qurulub. Bu tip reklamlar bir tərəfdən insanlarda süni ümid və motivasiya yaradırsa, digər tərəfdən uğursuzluq və məyusluq riskini artırır, çünki dil öyrənmək kompleks və mərhələli prosesdir."
Təhsil eksperti kamran Əsədov bu sözləri News365.az-a açıqlamasında deyib.
"Xarici dil öyrənmək təkcə qrammatika və söz əzbərləmək deyil. Bu, dinləmə, danışıq, oxuma, yazma bacarıqlarının hər birinin formalaşmasını tələb edən, ünsiyyət vərdişləri və mədəni kontekstdə anlayış tələb edən sistemli prosesdir. Avropa Şurasının dil bacarıqlarını ölçən CEFR (Common European Framework of Reference for Languages) sisteminə görə, bir dili elementar A1 səviyyəsindən sərbəst C1/C2 səviyyəsinə çatdırmaq üçün orta hesabla 600–1000 saatlıq təlim və praktika tələb olunur. Məsələn, British Council və Goethe-Institut kimi beynəlxalq təşkilatların proqramlarına əsasən, bir dil səviyyəsinin (məsələn, A2-dən B1-ə keçid) öyrədilməsi üçün orta hesabla 90–120 saatlıq dərs və bu qədər də əlavə təcrübə tələb olunur.
Bu baxımdan, “3 ayda tam öyrənmək” iddiası, əgər kurs həftədə sadəcə 2-3 dəfə keçirilirsə və gündəlik praktika yoxdur, sadəcə reklam cəhdidir və pedaqoji baxımdan qeyri-ciddi sayılır. Bu cür kurslar adətən ya çox aşağı səviyyəli məlumat verir, ya da yalnız ezberə əsaslanan texnikalardan istifadə edərək real danışıq bacarığı formalaşdırmır. Bundan əlavə, dil öyrənmədə fərdi faktorlar – yaş, əvvəlki dil təcrübəsi, motivasiya, öyrənmə stili, və gündəlik məşğulluq səviyyəsi də ciddi rol oynayır. Bir nəfər eyni müddətdə 1000 söz öyrənə bilər, digərisi isə yalnız fonetik bacarıqları formalaşdıra bilər. Belə fərqliliklər “hamıya uyğun eyni sürətli nəticə” təkliflərini qeyri-etik və yanıltıcı edir.
Azərbaycan Respublikasının “Reklam haqqında” Qanunun 9-cu maddəsində bildirilir ki, reklam “istehlakçını çaşdırmamalı və qeyri-real nəticə vəd etməməlidir”. Bu maddə əsasında dil kurslarının “3 aya danışacaqsan” vədi reklamın manipulyativ və qeyri-dəqiq olması kimi qiymətləndirilə bilər. Təəssüf ki, hazırda bu sahədə tənzimləyici orqanlar tərəfindən effektiv nəzarət mexanizmi qurulmayıb və nəticədə onlarla insan bu vədlərə inanaraq həm vaxtını, həm də vəsaitini itirir.
Müsbət nüans ondan ibarətdir ki, texnologiyanın inkişafı nəticəsində dil öyrənmək üçün müxtəlif onlayn resurslar, tətbiqlər (Duolingo, Memrise, BBC Learning English, italki və s.) və interaktiv metodlar əlçatan olub. Əgər gündəlik motivasiya və məqsədyönlü öyrənmə varsa, 3-4 ay ərzində müəyyən bazis formalaşdıra, gündəlik danışıq səviyyəsinə yaxınlaşmaq mümkündür. Amma bu, “tam öyrəndim” demək deyil. Hər bir dil öyrənmə mərhələlidir və bünövrə möhkəm olmadıqca növbəti mərhələdə irəliləyiş çətin olur.
Beləliklə, “qısa zamanda dil öyrənmək mümkündürmü” sualının cavabı konkret kontekstdən asılıdır. Əgər məqsəd sadəcə turistik səviyyədə danışmaq və ya konkret sahə üzrə 30-40 əsas ifadəni öyrənməkdirsə, bəli, mümkündür. Amma dilin funksional istifadəsi – yəni fikir izah etmək, dialoqa girmək, oxuduğunu-anladığını yazmaq, müzakirə aparmaq – üçün aylarla deyil, illərlə mərhələli öyrənmə lazımdır. Ona görə də bu tip reklamlar reallığı təhrif edir və ictimai gözləntiləri manipulyasiya edir. Bizə daha çox dürüstlük, fərdiləşdirilmiş tədris və real nəticəyə yönəlik sistemli öyrənmə metodları lazımdır. “3 aya dil öyrən” deyə reklam vermək yox, “sənin öyrənmə tempinə uyğun dil bacarıqları qazan” demək daha səmimi və etik olar."
