"Yumroo"nu kimlər və necə məhv etdi?
Azərbaycanda
dövlət qurumları süni intellekt sahəsində layihələrin icrasına başlayıblar.
Artıq bu işlərini geniş şəkildə PR edirlər. Açığı, qurumların açıqlamaları da
xeyli iddialıdır. Anlaşılan odur ki, bizim qurumlar milli süni intellekt
platforması yaratmağı düşünür. Bilmirəm, buna nə qədər ehtiyac var və bu ideya
nə dərəcədə reallaşa bilər.
Bu iddialara
doğru irəliləyərkən, məncə, keçmişə baxıb ordan dərs çıxarmaq lazımdır. Məsələn,
Google şirkəti aqressiv şəkildə bazara daxil olub payını böyütdüyü bir vaxtda, Azərbaycanda
dövlət qurumlarının dəstəyi ilə milli axtarış sistemi ideyası ortaya atılmışdı.
Adını Yumroo
qoyub, ofis və digər ləvazimatlarla təchiz edib işə start verdilər. Yerli media
bu Yumroo-nun hər addımını işıqlandırırdı. Hətta yadımdadır, Yumroo platforması
üzərində bloq yaradanlara aylıq 100 AZN ödəniş də edilirdi. Daha sonra ofis
kiçildildi, rəhbər heyəti dəyişdi. Bir müddət reanimasiyada olan Yumroo heç cür
süni nəfəs aparatından ayrılıb özünə gələ bilmədi. Kritik qərar verildi və
Yumroo süni nəfəs aparatından ayrılaraq son nəfəsini verdi.
Belə
platformalardan biri də Box.az poçt sistemi idi. Hər istifadəçiyə 1 GB poçt
qutusu təqdim edən sistem ilk vaxtlar yerli istifadəçiləri özünə cəlb edə
bilmişdi. Ancaq Gmail, Yandex kimi sistemlərin sürətli inkişafı təkcə Yahoo.comu
deyil, bizim milli Box.az sistemini də sıradan çıxardı.
Göründüyü
kimi, bu iki nümunə heç də uzaq olmayan milli İT tariximizdəndir. İndi son
zamanlar moda halına gələn süni intellekt sistemlərini əlbəttə ki, öyrənmək və
tətbiq etmək lazımdır. Sadəcə, baxmaq lazımdır ki, nəyə “milli” deyirik və nədə
qlobal sistemlərdən faydalanacağıq.
Uzağa getməyək,
Rusiya və
Türkiyə öz milli süni intellekt sistemlərini yaratmaq üçün çalışır. Ancaq görünən
odur ki, hələ bu sahədə ciddi məsafə qət edə bilməyiblər. Milli modelin
yaradılıb öyrədilməsi üçün təkcə bahalı videokartlar almaq kifayət deyil.
Sistem elə qurulmalıdır ki, bu gün ona yatırılan hər 1 ABŞ dolları sabah geri
qayıdıb fayda versin.
Aqil Məmmədov,
politoloq
