İslamı fəlsəfəsindən ayrı tutanlar... - Tural İrfan yazır

İslamda islahatlar dinin əslini, mahiyyətini təhrif etmədən aparılmalıdır. Əksinə dinin fəlsəfi mahiyyətinə, həqiqi cövhərinə qayıtmaqla icra edilməlidir. Bəziləri dinin əslinin daha əski və mühafizəkar, cəhalətə meylli olduğunu zənn edir. Əslində belə deyil. Peyğəmbərlərin gəlmə səbəbi reformdur. Əvvəlki köhnə qanunları və adətləri yeniləməkdir. Necə ola bilər ki, özləri reform üçün gələn peyğəmbərlər doqmatik qaydalar qoyaraq sonra cəmiyyəti durğunluğa sövq etsinlər? Bu, mümkün deyil. Su da bir yerdə çox qalanda qoxuyur. Şəriət elmi və dini məntiqlə əsaslandırıb izah edilməlidir, sübut olunmalıdır. Müasir insanın tələblərinə cavab verən üsulda tətbiq edilməsə dinin fəlsəfəsi, cövhəri məhv olmaq təhlükəsi ilə üz - üzə qalacaq. Cahil, xurafatçı və avam kütlənin həşir salmasına aludə olmaq olmaz.

İslam dini öz dövrünün bütün müasir tələblərinə cavab verirdi; əsasları Allah tərəfindən elə tərtib və təşkil olunmuşdu ki, sonrakı dövrlərin də müasir tələblərinə cavab verəcəkdi. Sadəcə mühafizəkar, radikal xurafatçılar bunun qarşını aldılar və dini yalnız nazil olduğu dövrdə təsəvvür etdikləri kimi təqdim etdilər. Çarıq və patava, əba və saqqalla təbliğ etdilər.