1 sentyabr necə “Bilik günü” olub?

Dünyanın bir çox ölkələrində 1 sentyabr “Bilik günü” kimi qeyd edilir. Bir zamanlar Azərbaycanda da bu tarixdə məktəblər öz qapılarını şagirdlərin üzünə açırdı. Lakin, artıq neçə ildir ki, Azərbaycanda 15 sentyabr “Bilik günü” kimi qeyd edilir.

Bəs, 1 sentyabr ənənəsi necə yaranıb?

Apardığımız araşdırmalar zamanı məlum oldu ki, vahid məktəb təhsili sistemi Rusiyada 1917-ci il inqilabından sonra meydana çıxıb. 1920-ci illərdən isə sovet hökuməti qızlar və oğlanlar üçün universal təhsilin tətbiqi planı hazırlamağa başladı. 1930-cu ildə isə yeni qayda qəbul edildi. Ancaq təəccüblü olan odur ki, o zaman da məktəb üçün dəqiq bir başlanğıc tarixi yox idi. Sərəncamda qeyd olunurdu ki, 8-10 yaşlı uşaqlar payızda məktəbə getməlidirlər. Amma dəqiq nə vaxt göstərilmirdi.

SSRİ-də dərs ilinin başlama tarixi kimi 1 sentyabrın seçilməsinin iki versiyası var:

Sentyabrın 1-i Rusiya da daxil olmaqla 10-dan çox Avropa ölkəsini birləşdirən qlobal kommunist təşkilatı olan Gənclər Kominterninin təşəbbüsü ilə ilk dərs günü idi. Təşəbbüs gəncləri sülhü təşviq etmək və Birinci dünya müharibəsinə qarşı birləşdirmək məqsədi ilə sentyabr ayının ilk bazar günü Beynəlxalq Gənclər Gününün keçirilməsi idi. 1932-ci ildən isə dərs ili sabit bir tarix aldı: 1 sentyabr. Üç il sonra bu gün SSRİ tərəfindən təhsilin rəsmi başlanğıc tarixi kimi seçildi.

İkinci versiya

Sentyabrın 1-i kök salmış kilsə ənənəsinə görə ilk dərs günü oldu. Pravoslavlıqda bu gün, yeri gəlmişkən, XV əsrin sonundan 18-ci əsrin əvvəllərinə qədər 1 yanvar əvəzinə qeyd olunan Yeni il və ya Yeni il bayramıdır. Bəlkə də məktəb tarixi olaraq 1 sentyabr pravoslavlıqda Yeni ilə bir növ istinaddır.

News365.az