İslamın təriqətləri: sünnilər şiələrdən nə ilə fərqlənir?

Sünnilik və şiəlik İslamın Vll əsrdə Məhəmməd peyğəmbərin vəfatından sonra siyasi ixtilaflara görə ortaya çıxan iki əsas təriqətdir.

Bəs, bu təriqətlər arasında hansı fərqlər var?

Hər il müsəlmanların sayı artır. Bu gün dünyada İslamın 1,5 milyarddan çox daşıyıcıs var. Onların əksəriyyəti Afrika və Asiyada yaşayır. İslam dini çərçivəsində iki əsas cərəyan var - sünnilik və şiəlik.

Sünnilik: əsaslar

Sünnilik ən çox müsəlman təriqətidir. Beləki, müsəlmanların təxminən 85%-i özlərini sünni adlandırırlar. Ayrı bir cərəyan olaraq sünnilik Vll əsrdə İslam ümmətində kimin xəlifə (rəhbər) seçilə biləcəyi sualı zamanı formalaşıb.Şiələr inanırlar ki, yalnız Məhəmməd peyğəmbərin qan qohumu xəlifə ola bilər. Sünnilər isə diqqətlərini Məhəmməd peyğəmbərin sünnəsinə (əməl və sözləri), dini ənənələrə sədaqətinə və xəlifə seçimində camaatın iştirakına yönəldirlər.

Sünniliyin əsas müddəaları aşağıdakılardır:

İmamlar Əl-Buxari, Müslim, ət-Tirmizi, Əbu Davud, ən-Nəsai və İbn Məcinin topladığı altı hədis toplusunun səhihliyinin tanınması;

dörd hüquq məktəbinin - Hənəfi, Şafii, Hənbəli və Maliki məzhəblərinin tanınması;

hökumətin qanuniliyinin və xəlifələr Əbu Bəkr, Ömər, Osman və Əli ibn Əbu Talibin salehliyinin tanınması.

Hansı ölkələr sünniliyə etiqad edirlər?

Sünnilik ölkələrdə geniş yayılıb:

Ərəb dünyası (Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, İordaniya, Küveyt, Oman və s.),

Türkiyədə və Azərbaycanda

Orta Asiyada (Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Tacikistan),

Hind-Çin (Malayziya, Maldiv adaları, Banqladeş),

Şimali Afrika və Avropada (Albaniya, Bosniya və Herseqovina).

Rusiyaya gəlincə, sünnilik aşağıdakı bölgələrdə üstünlük təşkil edir:

Tatarıstan,

Başqırdıstan,

Dağıstan,

Çeçenistan

İnquşetiya,

Qaraçay-Çərkəz,

Kabardin-Balkariya.

Şiəlik nədir?

Şiəlik İslamda ikinci ən böyük cərəyandır. Onun ardıcılları onun əmisi oğlu, xəlifə Əli peyğəmbərin kürəkəni və onun nəslini Məhəmmədin yeganə qanuni davamçıları kimi tanıyırlar. Bu dini istiqamət VII əsrin ikinci yarısında peyğəmbərin vəfatından sonra formalaşmışdır.

O zaman hakimiyyətin Əliyə keçməsinin tərəfində dayanan bir qrup “şiə” tərəfdarı yarandı. Kimin xəlifə ola biləcəyi mübahisəsi nəticəsində cəmiyyət şiə və sünniyə bölündü.

Şiəlik, eləcə də sünnilik ardıcılları Məhəmmədə hörmət edir və onu Uca Allahın elçisi hesab edirlər. Lakin şiələr hesab edirlər ki, İslam cəmiyyətinin rəhbərliyini Allah seçməlidir, bura Əli və onun Məhəmmədin qızı Fatimənin nəslindən olanlar daxildir.

Şiələr Məhəmmədin göstərişlərinin təfsirinə icazə verirlər, ancaq icazə verilən, haqqı olanlar tərəfindən. Məhərrəm ayının 10-da onlar Aşura günü - 680-ci ildə şəhid olmuş İmam Hüseynin anım günü şərəfinə dəfn mərasimləri keçirirlər. Möminlər bu gün özlərinə zəncir və qılınc vurur, beləcə dərdlərini bildirirlər.

Şiələr hansı ölkələrdə yaşayır?

Müsəlmanların təxminən 15%-i özlərini şiəliyin davamçısı hesab edir. Əksəriyyəti İran, Azərbaycan, Bəhreyn, İraq, Suriyada yaşayır.

Eyni zamanda, sünniliyin hakim olduğu Livan, Yəmən və digər ölkələrdə nəhəng şiə icmaları mövcuddur. Rusiyada, xüsusən Dağıstanda şiəliyin nümayəndələri də var.

Sünnilərlə şiələrin fərqi nədir?

İslamın təfsirində sünnilərlə şiələr arasında hansı fərqlər var?

Sünnilərdən fərqli olaraq, şiələr müsəlmanların ruhani rəhbərinin (imamının) əməllərinin məsum olduğuna inanırlar, çünki imam müqəddəs şəxsdir. Sünnilər bütün insanların pisliyə qarşı həssas olduğunu iddia edirlər.

Şiələr sünnənin yalnız Məhəmməd və onun ailə üzvlərindən bəhs edən hissəsini hesab edirlər. Sünnilər peyğəmbərin sünnəsinin bütün mətnlərini öyrədirlər.

Namazların qılınmasında fərqlər var: sünnilər gündə 5, şiələr 3 dəfə namaz qılırlar.

Sünnilər Məhəmməd peyğəmbəri Qurana görə Allahın sonuncu elçisi hesab edirlər. Şiələr isə Əlini peyğəmbərin ardıcılı hesab edirlər, bunu şəhadətdə deyirlər. Eyni zamanda, fərqliliklərə baxmayaraq, sünnilər və şiələr eyni şəhərdə, ölkədə, icmada dinc yanaşı yaşaya bilərlər. Onlar eyni məscidlərdə namaz qılır və İslamın eyni əsas qaydalarına riayət edirlər. Həm də birlikdə Məkkə və Mədinəyə həcc ziyarəti edirlər.

Hazırladı: News365.az-ın Analitik qrupu