COP29-un ilk iş həftəsi nə ilə yadda qaldı?- TƏHLİL

BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflərinin Bakıda keçirilən 29-cu Konfransında mühüm, irəliləyişli nəticələr, o cümlədən BMT-nin himayəsi altında mərkəzləşdirilmiş karbon bazarı üçün ciddi standartlar haqqında saziş əldə olunub.

Noyabrın 11-də Bakıda BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə COP29 Çərçivə Konvensiyasının Tərəflərinin Konfransı keçirilir. Ayrı-ayrı ölkələrin onun keçirilməsini pozmaq cəhdlərinə baxmayaraq, Çərçivə Konvensiyasına üzv olan 198 ölkənin nümayəndələri Azərbaycan paytaxtına toplaşıb.

COP29-a kim gəldi və kim gəlmədi?

Xüsusilə, Böyük Britaniya və İtaliyanın baş nazirləri, Avropa Şurasının sədri, Avropanın enerji və iqlim üzrə komissarları, BMT-nin baş katibi, Səudiyyə Ərəbistanı və Küveytin vəliəhdləri, İordaniya Kralı, Türkiyə prezidentləri, Bakıya Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Belarus, İsrail, İraq, Polşa, Tacikistan və Serbiya, Qazaxıstan, Finlandiya, Kolumbiya, Özbəkistan, Bolqarıstan və Latviya, həmçinin Macarıstan, Gürcüstan, Albaniya, İspaniya və Pakistanın baş nazirləri gəlib. Rusiya prezidenti Vladimir Putin sammitdə iştirak edə bilməyib, lakin baş nazir Mixail Mişustin Rusiya Federasiyasından təyyarə ilə gəlib. Çin lideri isə baş nazirin müavini Dinq Syuesyanı göndərib.

Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Leyen, Fransa prezidenti Emmanuel Makron, ABŞ prezidenti Cozef Bayden, həmçinin Braziliya prezidenti və Kanada, Cənubi Afrika, Hindistan və Almaniyanın baş nazirləri konfransda iştirak etmirlər. Baydenin yoxluğunu onun vəziyyətinin ağır olması ilə izah etmək olar. Makron Azərbaycan əleyhinə siyasətinə görə bundan imtina edib. Hindistan da erməni tərəfi ilə həmrəydir. Solz Ermənistan və Azərbaycan arasında vasitəçilik cəhdlərinə baxmayaraq, hazırda Almaniyadakı siyasi böhranla məşğuldur.

Bəzi jurnalistlərin müşahidəsinə görə, hətta bir sıra liderlərin iştirak etməməsinə baxmayaraq, Azərbaycanda keçirilən konfrans SSRİ-nin dağılmasından sonra postsovet məkanında ən mötəbər qlobal sammitə çevrilib. Bakıya 50-dən çox dövlət və hökumət başçısı, 80 min xarici qonaq gəlib. BMT-nin İqlim Konfransı MDB məkanında ilk dəfə keçirilir.

Qeyd etmək lazımdır ki, COP29 çox çətin qlobal şəraitdə keçirilir. Rusiyanın diqqəti Ukrayna münaqişəsinə yönəlib, Avropa Donald Trampın Ağ Evə qayıdışı ərəfəsində donub qalıb, Yaxın Şərqdə eyni vaxtda bir neçə müharibə gedir, Çin ABŞ-la yeni ticarət müharibəsinə hazırlaşır. Hətta BMT-nin Baş Assambleyası - ən təmsilçi dünya strukturu - heç də həmişə dövlət başçılarını bir araya gətirmir. Beləliklə, Azərbaycan üçün COP29-a belə uğurlu başlanğıc böyük nailiyyətdir: dünyanın hər yerindən çoxlu yüksək səviyyəli liderlər Bakıya toplaşa bildilər.

İlham Əliyevdən mesajlar

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev konfransda çıxışları zamanı ayrı-ayrı ölkələrin və strukturların Bakıda yaratmağa çalışdığı problemlərdən birbaşa danışıb. O xatırladıb ki, iki il əvvəl Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Leyen özü Bakı ilə enerji sahəsində strateji tərəfdaşlıq sazişinin imzalanmasını təklif etmişdi: “Bu, iki il əvvəl Avropa Komissiyasının təklifi idi. Avropa Komissiyasının sədri Bakıya gəldi və bizimlə bu sənədi imzaladı, çünki bizim qazımıza ehtiyacları var idi. İndi fon der Leyen Avropa Komissiyasının tərkibini dəyişdirərkən “diqqətini öz institusional məsuliyyətlərinə yönəltmək” zərurətini əsas gətirərək Bakıya getməkdən imtina etdi.

İlham Əliyev Fransanı birbaşa tənqid edib.

"Prezident Makron rejimi bu il Yeni Kaledoniyada keçirilən qanuni Kanak etirazı zamanı 13 nəfəri öldürüb, 169 nəfəri yaralayıb. 1700 nəfər həbs olunub", - deyə o əlavə edib ki, nə Avropa Komissiyası, nə Avropa Parlamenti, nə də AŞPA bu cinayətləri pisləyib.

Fransa prezidenti, Politico-ya görə, Bakıya məhz ona görə gəlməyib ki, Əliyev Parisi neokolonializmdə ittiham edib.

Avropa diplomatiyasının vəzifəsini tərk edən rəhbəri Josep Borrell də əziyyət çəkdi. “Avropanın əsas diplomatı Josep Borrell Avropanı bağ, dünyanın qalan hissəsini isə cəngəllik adlandırırsa, Avropa Parlamentindən və AŞPA-dan başqa nə gözləmək olar? bizim işlərimizdir”, - deyə Azərbaycan lideri bildirib.

COP29 qərarları

Konfrans daha bir həftə davam edəcək, lakin biz artıq bir sıra sıçrayışlı qərarlar haqqında danışmaq olar. COP29-un birinci gününün sonunda iştirakçılar BMT-nin himayəsi altında vahid karbon bazarı üçün standartların yaradılması barədə razılığa gəliblər.

"Tərəflər BMT çərçivəsində mərkəzləşdirilmiş karbon bazarı üçün güclü standartlar barədə razılığa gəliblər. Hələ görüləcək çox şey var, lakin bu, yaxşı başlanğıcdır, on ildən çox işin nəticəsidir", - deyə təşkilatın icraçı katibi Saymon Steel bildirib. İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası (FCCC), noyabrın 12-də. Bir gün əvvəl o, COP29 iştirakçılarını Paris iqlim sazişinin 6-cı maddəsi üzrə razılaşmanı tamamlamaqla beynəlxalq karbon bazarlarının işə salınmasına nail olmağa çağırıb. Bu norma istixana qazlarının emissiyalarının və karbon vahidlərinin ticarətinin tənzimlənməsi üçün xüsusi mexanizmlərin yaradılmasını nəzərdə tutur.

Ölkələr karbon kreditlərinin yaradılması və ticarəti qaydaları haqqında razılığa gəliblər. Bu, BMT-nin nəzarəti altında “karbon kreditləri” üçün çox milyard dollarlıq bazarların formalaşmasına imkan yaradacaq.

News365.az