Dünya İsrailin üstünə gedir- TƏHLİL

BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyası Fələstin faciəsinin fonunda və İsrailin qınanması altında keçirilir. Çilidən tutmuş Qırğızıstana qədər onlarla dünya lideri Benyamin Netanyahu hökumətinə qarşı qəti addımların atılmasını tələb edir.

BMT Baş Assambleyasının tribunasından çıxış edən Qırğızıstan prezidenti Sadır Japarov Qəzzada baş verənləri soyqırım adlandırıb:

“Biz Fələstinlilərə qarşı soyqırımın dayandırılmasını və Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi tərəfindən beynəlxalq məhkəmə araşdırmasına başlanılmasını tələb edirik”.

Beynəlxalq ictimaiyyətin Fələstində baş verən faciəyə biganə qalmamasını tələb edən Japarov eyni zamanda zorakılığı və terroru, o cümlədən 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumunu pisləyib:

“Belə terrorçular ciddi şəkildə cəzalandırılmalıdır”.

Çili prezidenti Qabriel Boriç Netanyahunun fələstinlilərin soyqırımına görə beynəlxalq məhkəmə qarşısında mühakimə olunmasını tələb edərək, hamıdan daha sərt çıxış edib:

“Mən Netanyahu və ailəsinin raketlə öldürülməsini istəmirəm. Netanyahunun və Fələstin xalqının soyqırımına görə məsuliyyət daşıyanların beynəlxalq məhkəmə qarşısında cavab verməsini görmək istəyirəm".

Rusiyanı BMT Baş Assambleyasında təmsil edən xarici işlər nazirinin müavini Sergey Verşinin İsrailin İordan çayının qərb sahilini ilhaq etmək və orada E1 hissəsini tikmək planlarının Fələstin üçün “daha ​​bir ölüm hökmü” olduğunu açıqlayıb. Qərb dövlətləri tərəfindən Fələstinin son zamanlar tanınmasına münasibət bildirən o, qeyd edib ki, Rusiya bunu çoxdan, 65 min qəzzalının qətlini gözləmədən edib. Tanınmaq yaxşıdır, lakin "cəsarətli qərarlar üçün vaxt gəldi" deyə Verşinin bildirib.

Xatırladaq ki, sentyabrın 21-dən etibarən Fələstini Avstraliya, Böyük Britaniya, Kanada, Portuqaliya, Fransa, Belçika, Andorra, Lüksemburq, Malta, Monako və San Marino rəsmən müstəqil dövlət kimi tanıyıb. Rusiya Fələstinin tanınmasını 1988-ci ilin noyabrında bu mövqeyi rəsmiləşdirən SSRİ-dən miras aldı.

Türkiyə prezidenti Netanyahuya qarşı həmişəki kimi sərt şəkildə danışıb. Rəcəb Tayyib Ərdoğan İsraili 250 jurnalist və BMT əməkdaşını qəsdən öldürməkdə ittiham edib. O, Qəzzada dağıntıların fotoları ilə podiuma çıxıb:

"Qəzzada tibbi infrastruktur tamamilə məhv edilib. Həkimlər ya öldürülüb, ya da saxlanılıb. Təəssüf ki, iki yaşlı qolları və ayaqları olmayan günahsız körpələrin fotoşəkilləri Qəzza zolağında adi hala çevrilib" deyərək Ərdoğan Qəzzada 20 min uşağın öldüyünü bəyan edib. Ərdoğan qeyd edib ki, yardım əhalinin yalnız 15%-nə kifayət edir.

O, Fələstini yaxınlarda tanıyan ölkələrdən dəstək gözlədiyini dil gətirib:

“Ümid edirəm ki, konfransda Fələstin dövlətini tanımaq üçün cəsarət göstərən ölkələr qəti, konkret və çəkindirici addımlarla bu tarixi mövqeyini bir daha təsdiq edəcəklər. Atəşkəs elan edilməli, Qəzzaya humanitar yardımların maneəsiz çıxışı təmin edilməli və İsrail öz qoşunlarını Qəzzadan çıxarmalıdır".

İsrailin qonşusu İordaniya da İDF-nin vəhşiliyindən hiddətlənib:

“Qəzza məhəllələr, xəstəxanalar, məktəblər, fermalar, məscidlər və kilsələr dağıdılıb və hər yerdə aclıq hökm sürməklə yanan xarabalıqlara çevrilib".

Kral II Abdullah davam edən "təsadüfi bombardmanlara" işarə edərək  Qərbin Fələstini tanımasını sülh üçün "ümid işığı" kimi görür:

“Sülhün reallığa çevrilə biləcəyi an yaxınlaşıb, çünki getdikcə daha çox ölkə daimi atəşkəsə, girovların azad edilməsinə və Fələstin xalqının ayrılmaz hüquqlarının tanınmasına öz dəstəyini bildirir”.

Təkcə Fələstini dəstəkləyən ölkələr deyil, İsrail ordusunun hücumlarının digər qurbanlarından da şikayətlənir. Livan prezidenti Cozef Aun qeyd edib ki, İsrailin hərbi əməliyyatları 27 noyabr 2024-cü il tarixli atəşkəs razılaşmasına uyğun olaraq Livan ordusunun yerləşdirilməsinə mane olur:

"İsrailin hücumlarına dərhal son qoyulmasını və işğalçı qüvvələrin Livan torpaqlarından çıxarılmasını tələb edirik".

Dünyanın ən təhlükəsiz ölkələrindən biri Qətər bu yaxınlarda İsrail militarizminin qurbanları siyahısına qoşulub. Qətər əmiri Şeyx Təmim bin Həməd Al Sani İsraili Qəzzada gərginliyin artmasına səbəb olmaqda, Netanyahunu isə öz əhalisini aldatmaqda ittiham edib:

“Onlar girovların azad edilməsini müharibənin əsas məqsədi kimi göstərərək İsrail ictimai rəyini aldatmağa çalışırlar. İsrail hökuməti girovları azad etmək fikrindən faktiki olaraq imtina edir".

O, Netanyahunun kabinetinin əsl məqsədinin Qəzzanı yaşayış üçün yararsız bir yerə çevirmək olduğunu, burada həm də "tibbi yardım almaq və ya öyrənmək mümkün deyil" dedi.

İsrail və Fələstin arasında Qərb

Qərb liderlərinin BMT Baş Assambleyasında çıxışları arasında ABŞ, Fransa və İtaliya diqqəti cəlb edir.

İtaliya Almaniya ilə birlikdə digər Avropa ölkələrinin Fələstini tanımaq qərarını tənqid edib. İtaliyanın baş naziri Giorgio Meloni hesab edir ki, tanınma yalnız Qəzzadan israilli girovların qaytarılması və HƏMAS-ın hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmasından sonra mümkündür.

ABŞ-ın mövqeyi İsrailə simpatiyasında daha qətiyyətli və açıqdır. Prezident Donald Tramp Fələstinin tanınmasını tənqid edərək, belə bir qərarın HƏMAS-ın əlinə keçəcəyinə inandığını söyləyib:

“İndi sanki kimisə davam edən münaqişəyə görə mükafatlandırmaq üçün bu ölkələrin bəziləri birtərəfli qaydada Fələstin dövlətini tanımaq istəyir... Bu, HƏMAS-ı dəhşətli cinayətlərinə görə mükafatlandıracaq”.

Tramp iddia edir ki, sülh istəyənlər Fələstinin tanınmasını deyil, israilli məhbusların geri qaytarılmasını tələb etməlidirlər.

Fələstini tanımağa qərar verən Fransa prezidenti Emmanuel Makron əmindir ki, Qəzza münaqişəsi həll olunmasa, Tramp Nobel Sülh Mükafatına iddialı ola bilməz. Trampla söhbətində Makron Meloni və Trampın HƏMAS-ı məhv etmək ideyasını rədd edərək, Fələstin hərəkatının aradan qaldırılmasının Qəzzada sabitliyə gətirib çıxarmayacağını açıq şəkildə ifadə edib.

Makronun özünün sabitləşmə planı var. O, ərəb ölkələri ilə birlikdə Qəzza zolağında “Beynəlxalq Sabitləşdirmə Missiyası” ideyasını irəli sürür . Belə ki,  döyüşlər dayandırıldıqdan sonra Fələstində İDF qüvvələrini əvəz edəcək sülhməramlılar yerləşdiriləcək.

News365.az