Tarixin ən zəngin adamı: O kimdir və sərvəti haradan gəlir?

Bütün zamanların ən varlı adamları dedikdə ağıla ilk gələn Elon Musk, Jeff Bezos və ya Bill Geyts olur. Bununla belə, onların sərvəti 700 ildən çox əvvəl yaşamış bir hökmdarın sərvəti ilə müqayisədə solğun görünür.

Beləki,  XIV əsrdə Mali imperatoru olan I Mansa Musa haqlı olaraq bəşər tarixinin ən zəngin adamı hesab olunur.

Mansa Musa kimdir?

I Mansa Musa 1312-ci ildən 1337-ci ilə kimi Qərbi Afrika Mali İmperiyasını idarə etdi.Bu dövrdə Mali ərazi və resurslara görə dünyanın ən böyük dövlətlərindən biri idi. Lakin imperiyanın əsas sərvəti onun mineral sərvətində idi.  Mali ən böyük qızıl yataqlarına nəzarət edirdi və XIV əsrdə qızıl universal valyuta və dünya ticarəti üçün əsas resurs idi.

Musa təkcə hökmdar deyil, həm də mahir idarəçi, dini himayədar və xeyriyyəçi idi. Ticarəti fəal şəkildə inkişaf etdirdi, universitetlər, məscidlər və yollar tikdi, bununla da bölgənin iqtisadi və mədəni çiçəklənməsinə töhfə verdi.

Dünyanı dəyişdirən Həcc ziyarəti

1324-cü ildə Mansa Musa müsəlmanların Məkkəyə həcc ziyarətini yerinə yetirdi. Onun səyahəti əfsanəvi oldu.

Mühafizəçilər, qullar, gözətçilər və qulluqçular da daxil olmaqla, təxminən 60.000 nəfərdən ibarət idi.

O, özü ilə tonlarla qızıl apardı və onu yol boyu səxavətlə və hesabsız olaraq payladı. Qahirədə o qədər qızıl verdi ki, bu on ildən çox davam edən inflyasiyaya səbəb oldu.

Bu ziyarət Mansa Musanın adını bütün İslam və Avropa dünyasında tanıdıb, eyni zamanda onun adının ilk dünya xəritələrində görünməsinə töhfə verib.

Musanın sərvəti nə qədər idi?

Mansa Musanın sərvətini dəqiq qiymətləndirmək mümkün deyil, çünki o, müasir valyutaya birbaşa çevrilə bilməyən resurslara sahib idi. Bununla belə, tarixçilər və iqtisadçılar belə deyirlər:

Onun sərvəti bugünkü pulla 400 milyard ilə 1 trilyon dollar arasında ola bilərdi.

Bəzi iqtisadi modellərdə o, hətta qlobal iqtisadiyyata təsir baxımından Con Rokfeller və ya Sezar Avqust kimi “nəhəngləri” üstələyir.

İrs

Mansa Musa təkcə var-dövləti ilə məşhurlaşmayıb, həm də resursların ağıllı idarə olunmasının simvoluna çevrilib. O, təhsil sisteminə, dini memarlığa və nəqliyyat infrastrukturuna sərmayə qoyan Timbuktu şəhərini İslam elmi və mədəniyyətinin mərkəzi kimi qurdu.

Bu gün dünyada məktəblər, küçələr, mədəniyyət layihələri onun adını daşıyır. Afrika ölkələrində o, milli qəhrəman və müstəmləkəçilikdən əvvəl qara Afrikanın çiçəklənməsinin simvolu olaraq qalır.

Nəticə

Mansa Musa ətrafında tarix, miflər və real iqtisadi faktlar bir-birinə qarışan bir şəxsiyyətdir. O, nəinki böyük sərvətə sahib idi, onu siyasi təsir, mədəni tərəqqi və iqtisadi tərəqqi alətinə çevirə bildi. Müasir milyarderlər fonunda o, sərvətinin böyüklüyü ilə deyil, dünyaya şəxsi və dövlət təsirinin miqyası ilə seçilir.

News365.az